Nederlands (NL)  German (DE)
Nummer:oub0607 Datum:Jever, 8. Jan. 1449 Overlevering:Editie Vindplaats:Ostfriesisches Urkundenbuch, I, S. 531, nr. 607

Unter Darlegung der Gründe und Geschichtserzählung der Knyphauser und Inhauser Verwickelungen und der Anrechte der Häuptlinge Tanno Duren und Sibet auf Rüstringen, Ostringen, Wangerland, Dykhausen und die Friedeburg, stellen sich Rüstringen, Ostringen und Wangerland unter Führung der Aelterleute von Jever in den Streitigkeiten zwischen dem Häuptling Tanno Duren und seiner Partei mit dem Junker Ulrich und seiner Partei auf die Seite des Ersteren.

Bron Recto Dorso Vertaling Relatie Zegels Materiaal Literatuur Index N.B.
Up den mydweken na nyge yaresdach, do men scref dusent verehundert negen unde vertych, heft de ersame Tanno Dyursen unde Sybbet syne broder, hovetlinge to Yever, Ruster, Ostringe unde Wangerlande, unse leve hovetlinge, uns gemene olderlude bynnen Yever, yn Raster, yn Ackum, [*] yn Senwert, yn Syndelstede, yn Schortens, yn Cleverens, yn Sandel, yn Wyvels, yn Tettens, yn Goedekerken, yn Mynsen, yn Wyrden, yn Wyppens, yn Oldorpe, yn Waddewert unde yn Pakens, alle hyre bynnen Yever, kundigen unde vordagen[*] laten unde uns to kennen geven, dat he unde syne broder van Edo Boyens to Dychusen, Syryck tor Vredeborch unde Ayke Onneken umme de Oldeborch, umme dat verendele yn Ruster, umme Schortens, umme Cleverens, umme Sandelt, [*] unde syne leve swager unde ome Lubbe Onneken to Knypens unde Alleke to Ynnehusen umme Knypens unde Ynnehusen anclaget werden; dare avere Tanno unde syne broder myt Ulrick to Norden, Edo Boyens unde Syrick to ene veyde kamen unde nu yn dessen vorgen. yare dorch de sendebaden van Bremen unde Hamborch ene sone wedder gemaket were, [*] dare unse hovetlinge unde syne vrunde nicht by blyven wyllen; unde heft uns gemene olderlude fruntelicke beden unde vormanet, dat wy myt sampter hant wyllen to hope spreken up alle dusse clage unde (moetwylle)5) unse utsprake dare wyllen van doen unde de rechte wareheit darevan seggen, dare wy by blyven wyllen unde bekant wesen ynne tokamende tyden bynnen ofte buten landes, ware dat van noden wesen muchte, unde dat wy ocke unsen hovetlinge unde synen leven swager unde ome by Knypens unde Ynnehusen wolden helpen bescharmen, ofte dat wedder to eine veyde kamen worde na den male Hayo Harles syne suster Rynnolt Knypens to ore dele geven heft, unde Tanno sulven myt unsen goeden wyllen synen ome Alleken up Ynnehusen sette heft. Hyre up hebben wy gemene olderlude enedrechtych to hope spraken unde seggen, [*] dat Edo Boyns to dat verendele yn Ruster nene recht heft, want do de olderlude myt goeden wyllen der gansen gemeneten yn Rasterlande Edo Wymmeken to enen hovetlinge koeren, do hadde he syne suster Ulrick to Sedyck alle geven, unde myt enen brutschatte beraden, dare umme moet Edo Wymmeken herlicheit up Hayo[*] Harles unde Rynnolt syne kyndeskynderen unde nicht up syne suster kyndeskynderen vallen; unde Edo Boyens ofte syne frunde hebben ock dat verendele nicht anclaget, do Hayo Harles unde syne suster Rynnolt de delinge makeden, also dat Harles Yever[*] unde de erfgoedere yn Wangerlande unde to Rufhusen nam, unde syne suster gaff he de borch Knypens myt de erfgodere ynne Ackum, Vederwert unde Senwart, unde deleden de erfgodere yn Ruster also, dat Hayo nam twe dele, unde Rynnolt, Lubbe Onneken hosfruwe, nem den drudden dele, alse susters unde broders horet to delen. Do ore broder Sybbet unse hovetlinge slagen was, dat se ock Schortens, Cleverens unde Sandel anclagen, dare hebben se ock nene recht to, want do Edo Wymmeken de ynwaneren bynnen Yever bedwungen hadde unde de ynwanere Eden de munte avergeven unde vorgunt hadden, dat he de borch bynnen Yever tymmeren mochte ware he wolde, unde dat Oystrynge unde Wangerlande de mede wulde helpen holden, do synt ock dusse dre kaspelle under Edo Wymmeken gaen, unde Tanno Yben to Sandel heft dusse sone mede bewilliget. Unde Edo hadde eenen vaget up Schortensen sette, de heet Fulff Sybrensen, den nam Wylmet Tannen vangen unde bracht den up Senwerder karken; dussen Wylmet Tannen wan Edo van der karken unde lete em den kop afhouwen, want he eme unhoersaeme worden was. Dusse Wylmet hedde ene borch to Glarendorpe unde regerde aver Ackum, also ys Ackum an Yever unde Knypens kamen; do wulde Edo Wymmeken Senwarder karken dale warpen, do Poppeke Ynnen tho Ynnehusen unde dat ganse kaspelle dare vore beden, do leet Edo de karken staen unde sette Poppeke Ynnen up de karken, up dat unse lande unde Edo dare nenen schaden afkamen schulde. Ock weet Edo Boyens sulven wol, dat Boye unde Edo den ersamen Sybbet ynne Ruster unsen hovetlinge dat kaspelle to Dichusen averdregen hebben, dare unse lande goede segelle unde breff af hebben; Syryck weet ock sulven wol, dat de Fredeborch ock den ersamen Sybbet van den gemenen Fresen myt synen anderen borgen bewilliget ys, dare unse lande ock breve af hebben. Dat clagen umb de Oldeborch, dare hebben se ock nene recht to, want do Folkert Yagesen dare af vorraden wort, do wan juncker Sybbet de borch myt den swerde wedder, dare na gaf Here Merynge de borch Hayo Harles myt alle tobehorynge unde wat dare up was. Dat Ayke umb Knypens claget, dare (hebben) he unde syne frunde nene recht to, want dat eins vordragen, unde Ayke Onneken heft Hayo Harles unde synen swager Lubbe Onneken van wegen siner husfruwen Rynnolt de borch Knypens avergeven unde dare breve unde segelle up geven. Dat se clagen van Hero Tansen kyndere wegen, dat ys Hero Tansen egen schult, dat he van Ynnehusen also schauen worde, wente he wulde Tanno Dyursen de herlicheit aver Senwarder kaspelle wedder untweldigen, do he olde Maurys to Dornum susterdochter Tyader namen hadde, dare umme heft Tanno Hero myt syner husfruwen afschuven laten, unde sette Alleken, Ycko Onneken unechte sone, den he by Tetten telet hedde, dare weder up, unde Tanno heft uns belavet den kerkeher to Senwert offte enen anderen, de dare to bequeme ys ut to senden, unde wylle Alleken echtygen laten, unde Alleke heft Tanno unsen hovetling unde syne nakomelyngen unde unsen landen belavet truwe unde holt to wesen, he unde syne kyndere to ewygen dagen by unse lande to blyven, unde Tanno heft Alleken de herlicheit aver Senwert de tit synes levens geven; na sinen dode schal de wedder by de borch to Yever[*] wesen. Dyt ys altomale myt unsen rade unde goden wyllen aldus maket, unde Tanno heft uns belavet, dat he Alleken dyt aldus wyl holden, ere wy to dussen handel wulden vulboirt geven. Dyt hebben wy altomale dare umme daen, dat wy nomment up Ynnehusen hebben wyllen, de mit de westerheren holden schal. Ock so heft Tanno Dyursen unde unse lande hyre goet recht to, want Poppeke Ynnen to Ynnehusen gaf syne dochter, Hyse nomet, Marten Sytsen to Berum, unde makede fruntschup myt Wydselt Keensen, und vil Edo Wymmeken af unde wort syne vyant, unde toch voere Schortenser karcke, dare schulde Wydselt myt synen frunden ock kamen; do Wydselt nicht kamen kunde, do moste Poppeke Ynnen wedder na Ynnehusen teen myt synen frunden; do beyegende Edo Wymmeken Poppeke Ynnen underwege, dare wort Poppeke Ynnen doet slagen unde starff, also ... Edo Wymmeken unde unser landen vyant, den he affallen was unde Wydselt also yn unse lande halen wulde; do nu Poppeke Ynnen doet was unde Edo Wymmeken yn fruchten stunde, dat Wydselt unde Marten Sytsen to Berum de borch to Ynnehusen van Alget, Poppeke Ynnen husfruwe, schulden ynkrygen, do heft Edo Wymmeken de borch myt raet unde goden wyllen sulven ynnamen, unde heft Yko Onneken, fruwen Ynysen vaders sustersoene, dare up sette, unde gaf Yken Poppeke Ynnen dochter, de was Hyllyt genomet, unde Edo Wymmeken gaf Yko de borch to Ynnehusen, so ferne he by syne husfruwe Hyllyt kyndere telen wurde, unde so he nene kyndere myt Hyllyt krege, so schulde de borch Ynnehusen unde Senwart up Edo Wymmeken unde syne nakamelyngen wedder vallen, unde nicht up Poppeke Ynnen frunde, want he Eden Wymmeken unde unser landen vyant sterven unde alle syne goet ynne Eden handen vorbraken hadde; unde Yke Onneken heft Edo Wymmeken unde unsen landen belavet, dat he unde syne nakamelyngen to ewygen tyden by unsen landen blyven wyllen, unde Edo unde synen nakamelyngen truwe unde underdenich wesen. Dare na starf Poppeke Ynnen dochter sunder kynder. Do nam Yko Onneken olde Maurys suster to Dornum, dare telede ene dochter by, de hete Tyader; de gaf he Hero Tansen, dat was Tanno Yben soene to Sandel unde Poppeke Ynnen sustersoene. Dusse Hero wulde Tanno Dyursen unde synen broder dat kaspel to Senwert wedder entweldygen. Als nu Tanno Dyursen unde syne broder umme Varel unde andere erfgoet yn den Fresscken weede clagen, dare wyllen wy nene veyde um annemen, wowol se dare wol goet recht to hebben. Ofte nu Edo Boyens unde Syryck de Fredeborch unde Dychusen unsen landen vordan wulden helpen entweldygen, dat wyllen wy unsen hovetlyngen Tanno unde synen broder helpen weren myt lyve unde myt goede na alle unse vormoge. Wert ock sake, dat Edo unde Syryck mit Tanno und synen broder also handelen kunden, dat Edo to Dychusen unde Syryck up de Freborch bleven, unde Tanno Dyursen unde unse landen also, als den ersamen Sybbet unsen hovetlinge und syne nakomelyngen van Boye und[*] Edo belavet ys, dare wyllen van denen unde by unsen landen, als dat van oldynge wesen ys, blyven, so wyllen wy wol raden, dat Edo Boyens to Dichusen unde Syryk up de Fredeborch blyven, na den male, dat dat ock under frunden belegen ys, unde unse lande de Fredeborch ersten anlecht hebben unde de Harlynger hulpe dare mede to daen, unde dare na unsen hovetlynge Sybbet yn Ruster mede bewyllyget unde to staen; so wyllen wy Tanno synen broder unde frunde ore erfgoedere yn den Freseken wede wol helpen vormanen na unsen vormoge. Hero Tansen kyndere willen wy up Ynhusen nicht hebben dare umme, dat he unse landen Ulryek to Norden unde andere hovetlyngen myt oren frunden aver den hals tagen, de unse lande rovet unde brant hebben unde groten schaden daen; unde wyllen vele lever, dat Tanno unde syne broder den sone, den de sendebaden van Bremen unde van Hamborch myt Ulryck to Norden, Edo Boyens unde Syryek maket hebben, nicht holden wyllen, als wy Hero Tansen kyndere unde syne frunde up Ynnehusen lyden wyllen, want Poppeke Ynnen voir erste unde nu Hero Tansen unse landen vele quades daen hebben, unde hebben unsen hovetlyngen Tanno unde Sybbet Dyursen anfallen unde beden, dat de beyden brodere oren leven ome dat erfgoet to Ynhusen und Poppeke Ynnen an Edo Wymmeken unde unsen landen vorbraken heft Alleken unde synen kynderen wulden bruken laten so lange, dat Hero Tansen kyndere ofte syne frunde myt unsen hovetlyngen unde unsen landen mogen vordragen werden, unde dat ock de schade, den unse lande leden hebben, moge betalet werden. Up dusse bede hebben Tanno unde Sybbet, unse lese hovetlynge, uns gemenen olderluden belavet, dat Alleke ore leve ome unde syne kyndere, so ferne se truwe by unsen landen blyven wyllen unde Tanno unde synen nakamelyngen underdenich unde truwe blyven, dat erfgoet to Ynhusen so lange bruken mogen; besunder de herlicheyt aver Senwert schal na Alleken dode werder an Tanno unde synen kynderen vallen unde nicht up Alleken kynderen erven. Dat dusse dynge und puncte altomale ware synt unde myt unsen rade unde goeden wylle aldus beslaten unde uitspraken synt, unde dat wy ock Tanno Dyursen unde synen broder Sybbet belavet hebben, ofte dat wedder to ene veyde kamen wurde myt Ulryck to Norden, Edo Boyens, Syryek unde oren frunde, dat wy unsen hovetlyngen syne landen unde luden unde alle desse sake unde puncte, de wy hyre ynne dussen bref hebben utspraken unde bescryven laten, myt gode unde myt blode, als wy vormaels gedaen hebben, wyllen helpen vorweren unde bescarmen na alle unsen vormoge unde wyllen, oek ofte dat noet were dyt altomaele vore de ersamen van Bremen unde Hamborch bynnen ore stede ofte vore ore sendebaden hyre bynnen ofte buten landes, ware und wannere dat van noden ys, so hoge als uns dat myt recht afeschet mach werden, myt unse selen salicheyt unde rechte wareheyt bekennen, dat desse dynge also ware synnen, dat bekennen wy gemene olderlude bynnen Yever, yn Ruster, yn Oystrynge unde yn Wangerlande eendrechtych by unser selen salicheyt, unde hebben Tanno unde synen brodere beden, dat he de mene lande ut Ruster, ut Oystrynge unde Wangerlande bynnen Yever wolde to hope kamen laten unde den undersaten desse utsprake to kennen geven unde dussen bref vorlesen laten, umme to horen, ofte ock yeman yn dessen dren landen wesen muchte van den luden, de unse utsprake unde dussen breff ware ynne strafen kunde, dat de nu sulkes dede unde to kennen geve, up dat de mene lande nicht anders als de rechte wareheyt darevan uitspreken, unsen hovetlynge myt rechte wareheyt mogen bystendych wesen, unde wat de mene lande dare by doen wyllen, ofte dat wedder myt Ulryck to Norden unde synen frunden to ene veyde kamen wulde, dare up hebben de mene lande utspreken laten, dat dusse dynge unde puncte altomale ware synnen unde myt der wareheyt nicht anders mogen befunden werden. Unde hebben myt mener hant belavet, dat se Tanno Dyursen unsen hovetlyngen alle dusse puncte, de yn dussen breff bescreven synt, myt lyve unde myt gode na alle oren vormoge wyllen helpen vorweren unde bescarmen; unde hebben dussen breff myt utgereckeden arme unde utgestreckeden vyngeren lyflych to God unde synen hyllygen beswaren, dat se dyt altomaele myt truw se unde ore nakamelingen unsen hovetlyngen Tanno Dyursen unde synen nakomelyngen to ewygen dagen dat wyllen holden unde helpen bescermen. Unde de gemene lande hebben wedderumme beden und begeret, dat se unde ore nakamelynge by ore olde vryheyt muchten blyven, als se by Edo Wymmeken unde by syne kyndeskynderen, yuncker Sybben, Hayo Harles unde Ynneke Tannen, der dryger broder, tyden gewesen synt, welkere Tanno Dyursen unde syne brodere den menen landen vore ome unde oren erven also[*] belavet hebben to ewygen dagen; dat were den sake, dat de mene lande sulven umme noetsake wyllen to der lande behof unde beste wat ynrumen unde bewyllygen wolden, dare de lande alle tyt dat beste yn doen wyllen. Hyre up hebben Tanne unde syne broder unsen landen goede segel unde breve geven, unde wy gemene olderlude bynnen Yever, yn Ackum, yn Senwert, yn Syndelstede, yn Schortens, yn Cleverens, yn Sandel, yn Wyvels, yn Tettens, yn Goedekerken, yn Mynsen, yn Wyrden, yn Wyppens, yn Oldorpe, yn Waddewart unde yn Pakens hebben dussen breff ock myt goeden wyllen als de mene beswaren vast to holden, unde hebben den olderluden und ganse gemeenten bynnen Yever[*] beden, dat se dussen breff myt ore segel wolden besegelen, na den male se yn dusse dre lande de upperste olderlude synt, unde ock Tanno begeret heft, dat se dussen bref als principalen vorsegelen wolden. Unde wy olderlude unde ganse gemente bynnen Yever[*] hebben myt goeden wyllen yn kentenysse der rechter wareheit an dussen breff unse segel heten hangen, unde dare mede besegelt. Geven bynnen Yever, yn yegenwordicheyt der gansen gemene lande, am yare und dage, als boven bescreven ys.
Recto:
x
x
Fonds Ostfriesisches Urkundenbuch, I
Fol.nr. S. 531
Nr 607
Olim Orig. im Grossherzogl. Archive zu Oldenburg.
Jaar 1449
Datumcode EpCirDom
x
x
Commentaar Das Siegel ist gut erhalten, es ist spitzoval, ziemlich gross, und zeigt einen nach links gewendeten Geistlichen, der in der Rechten einen Palmzweig, in der Linken ein Buch hält. Umschrift: Sigillum ville Jeverensis.
x
Materiaal papier
x
Edities E. Friedländer, Ostfriesisches Urkundenbuch I (Emden 1878), nr. 607