Nederlands (NL)  German (DE)
Nummer:oub0367a Datum:9. April 1428 Overlevering:Editie Vindplaats:Ostfriesisches Urkundenbuch, I, S. 333, nr. 367

Focko Ukena, Hisko von Emden, Enno von Greetsiel und Imelo en Grimersum vermitteln einen Vertrag zwischen den Groninger Umlanden über die Besetzung der Gerichte, Entwertung eines Landrechts und Ordnung der Deichangelegenheiten. (Focko Ukena's Willküren.)

Bron Recto Dorso Vertaling Relatie Zegels Materiaal Literatuur Index N.B.
In den name Godes. Amen.
Allen den ghenen de desen breef zeen of horen lesen doen wy abten, prelaten, hovetpreesters, hovedelinghen ende de mene meente der landen, de ligghen tuschen der Lauwersche ende der Eemze als Hunzinghelant, Fyvulghelant, Oldampt, Reyderlant, Langwolt, Vredewold, Hummerkeland ende Middoch kundich ende openbaer, dat wy eendrachtlic sint malc myt anderen um dat meen orbar ende nutticheit der inwoners diser voerscreven lande gudelik ende vrundelik in alsulken punten, als hyr na staen bescreven by raed der erberen hovedelinghen als Focken Ukens, Hisseken provest to Emeden, Enens in der Greed ende Ymelens van Grymersum voerdraghen. Int eerste zo sal ab man, hy si gheestelik ofte werlik siin olde herlickheit ende goet, als hem myt rechten anghekomen is, unbekummert bruken wesen tot synen vryen wille myt alsulker burde als van oldes plach daerup to vallen, ende we up den anderen icht to spreken heft, het zi van repliken gude of unrepliken, de sal hem anspreken in den lande daer hy gheseten is, ende ist van erve off erfnisse, so zal men gaen to richte ider in dat amp daer de erve off erfnisse in gheleghen ziin, na lantricht ende older ghewoente, beholden der gheestliken personen hoer gheestlik recht, als dat van oldes plach to wesen, ende wil yemant zyns selves richter wesen, de sal na gheestelik bescreven rechten ende des keiserrecht syn sake verloren hebben, want nemant na bescreven recht zyns zulves rechter wesen mach. Item um dat de lande vorscr., de nu in crancken regiment staen hyr namaels bet moghen regeert worden, so mach de wysheit elkes landes met meenen raet setten ende kesen veer, ses oft achte de wisesten ende de redelikesten, de ze in den lande hebben, in den lande tve jaer to richten ende dat lant na lantrecht ende guder older woente to regeren ende deze, de dat overste richt van den landen zullen hebben, de sullen stellen by rade des hoeftpreesters unde der wysheit van der meente in elk kerspel na zynre groete een of tve underrichters, ende waert, dat de underrechtere dan yeman boven lantrecht of gude zeden beswaerden ende unrecht deden in cleyne zaken, de binnen 5 gulden weren ende boven vyf gulden, zo mach de ghene, de beswaert in zyn zake, wil hy anders, beropen by ene pene van I Arenschen gulden int overste recht zyns landes, de helfte der pene to des oversten richtes behoef, ende de helfte to des richters behoef, daer hy zyn zake van beropen heft, ist dat de oversten vinden, dat hy na lantricht ende goede zeden zyns landes ghedomet heft ende de dome zal bliven staen, ende ist oec saek, dat hy unricht domet heft, zo zal dat overste richt de saek richten, ende de underrichter um dat hy unrecht daen heft zal gheven 1 Arensche gulden, de helfte den oversten richter ende de helfte den ghenen, den hy unrecht heft ghedaen; mer in de saek boven 5 gulden, zo mach de gheen, den duncket dat hem unrecht ghedaen wort zyn saek beropen alzo vorscr. is by eenre pene van tve Arnesche gulden, altoes de helfte der pene to des oversten richte behoef ende de helfte to der ghenen behoef den unrecht ghedaen wort, ende wat dat overste richt na lantricht ende guede zeden richten is, sal bliven staen by alsulker pene als ze daer up zetten zullen, up dat de zaken ymmer een ende hebben; ende we richter zal wesen recht of resschip voren, de zal woenachtich wesen in Vreeslant. Item altoes wan de tve jaer um komen, to reken van Meydaghe nu naest komende, zo heft de wysheit elkes landen voer vulberaet of ze de olde richters al wandelen willen of een deel dan nicht, ende moghen nye richters kesen in alsulker voghe als voerscr. is of ze willen, ende heft enen richt of reetschop in ander lant of ampt, de zal borghe zetten eer hy to richte zit, dat hy neman in de zaken, de hem voerkomen moghen boven lantricht ende olde gueder woente do, ende doet hy dan daer boven, zo mach dat lant of dat ampt dat up ziin borghe verhalen, ende weer yenich richter, overste of underste, de gaven had ghenomen recht of unrecht to zegghen, dat men bewisen mochte, de zolde binnen ziin daghe nummermeer richt voren, ende weert zake, datter yenich lant van den voerscr. lande van gunstes weghen, haed, nyt of partyen wille kunde in der settinghe des oversten richtes neet eens, zo zullen de prelaten ende de hoeftpreesters mytten inwoners des landes de ze daer by nemen willen zetten dat overste richt, ende de dan zetten zal machtich wesen tve jaer to richten als voerscr. is; mer dat overste richt zal altoes de underrichter zetten by raed des hoeftpresters en der wysheit der meente als voerscr. is. Item waer daer yeman van buten of binnen, de krencken wolde deser lande vryheit daer ze nu myt Godes ghenade to ghekomen ziin, kunde hem dan dat lant, dat anvochten wurde, neet untweren, zo zolden ze dat kundighen den ander landen ende dar zolde al man, de oerlighet is wapen to draghen, by live ende myt guede dat helpen keren; ende des ghelikes wolder yenich hoeflinc unrust in der lande maken ziin hues to bezetten myt wapender hant een oerlich te nemen, den zal dat overste richt drewerf vermanen, dat hy hem to vrede zette ende blive by lantricht, ende doet hy dat dan nicht, zo zullen hem de richters alzo berichten myt der helpe des gansen landes, of ist noet myt den anderen lande, dat hem des een ander hoede; ende weer under dessen landen voerscr. enich lant, dat myt waternoet alzo bekrencket weer, dat hem zelven nicht allene helpen kunde ende daer de ander lande weert dat ze hem gheen hulpe deden, by verkrancket mochte worden, zo zullen de ander lande de aldus langhe to soldye ende quadye hebben gheschoten up een oer redelic hulpe doen by den prelaten der lande ende wysheit der meente, up dat de kerken, cloester, cluse ende godeshuse, de uns voervaders in groter devoetlicheit hebben ghetymmert to der eer Godes, aldus yamerlike in unsen daghe neet verga. Item so komet daer vele claghe van der meent up zulke preester desser vorscr. lande, dat ze de meenheit tuschen szenden ende buten den provesten richt zeer jaghen ende moyen myt breven alzo commissarius des officials van Munster, ende de meent de nu ter tyt zeer arm is in grote kost ende arbeit dryven, dat ze dyken ende dammen ende haer arbeit to der mene nutticheit nicht doen moghen, daerum zo zullen de richtere der umlande elc in zyn lande nu ten naesten kreseme bidden den officiael oetmoedelic, dat hy dat gheestelike richt, wan hy zulven in den lande neet is, laet bliven by den provesten elc in zynre provestie ende wil hy des nicht doen, dat hy doch tveen of dreen in der provestie, de de overste richter utkesen wil zetten daer hy ziin commissie up gheve, want ziim preester nu commissari sint, de nou een breef konnen scriven ende vorstaen, unde welc leke up den anderen to spreken heft, de zal dat eerst vervolghen in werliken rechte, unde oft hem dan dat nicht helpen moghe, zo zal he zine saken soken in dat gheestelike recht, beholden den gheesteliken luden haer richt ende haer privilegien, de ze van oldes hebben ghehad of hiir namens moghen veerkrighen. Item wanneer een gheestlike persone deser voerscr. lande ut ziin cloester (lopet), ende wert Gode ende ziin prelaet unhoersam doet hy dan yeman hinder in lyf of in gued daer doer dat cloester of ziin vrende neet voer antworden, ist zake dat hy kondighet sy in dreen kerken der provestien, daer dat cloester inlicht openbaer uten predikstoel in der misse unhoersam, mer degheen de hem yeghens siin prelates wille untholt ende de prelaet dat hem myt breven kundicht heft dat hy onhoersam is ende wat dem unhoersam monik dan mysdaen wort in ziin live of in ziin goed, daer doer men zinen vrenden of anders nemant yenighe beteringhe van doen dan Gode alleen. Item zu zal al mensche desser voerscr. landen ende oec over de Eemze ende ze weder in dissen landen by daghe ende by nacht to water ende to lande to kopen ende to vorkopen unbekumert velich lives ende guedes de een under den anderen to wanderen by alsodane tolne, alzo by oldes een woenheit ghewesen hevet, de myt gheweldicheit nich ghesat en is, ende neman sal den ander besetten um penningschult, dan den ghene, de doer richt schuldich is; ist sake dat hy en anders myt gheen recht bedriven moghe ende dat an sinen richter besocht heft. Item um des willen, dat al dese Umslande eens zullen wesen, zo sal dat screven lantricht, daer men by richten sal alleens wesen, dat de lantrechters lude nu lezen to horen willen ende undertiden duyster is, dattet de mene man neet kan vorstaen, zo sal men dre de leerste van scrift ende oec dre de wysden lantrichters lude deser voerscr. lande daer to zetten, dat ze van al de lantrechte een klaer vorstandich lantricht maken, dat al man vorstaen moghe ende hiir boet ende beteringhe ende al dinc daerna in dissen landen to richten, up datter neman myt valsche richt moghe bedroghen worden. Item dat alle de ghene, de erve hebben in den Oldenampt, daer na dat hem kundighet wort, dat ze na groet hoers landes helpe de dycken to slaen, de buten den Oldenampt nu wonen ende helpen ze dan nicht, dat ze dan verboert hebbe haer erve ende dat kome dan to des menen landes behoef. Item zo sullen alle landen daer to helpen, dat de Drenthen ende anders lude de van oldes schuldich hebben gheweest ende synt noch schuldich de pand van der omerik Drent ende Krepiswolde nederwart to holden, dat zy de holde, up dat de arme lude binnen dyc ende anders in Vreeslant also yamerlik nicht van horen water worde voerdervet, ende ist noet, zo bidden al Umlant Focken, Hisseke unde Ymelen hovedelinghe over de Eemze ende haer vrunden, dat ze hem daer to willen helpen. Item alle de ghene, de wonen boven den Delfdyc, to der Hoghebrugghe to sullen helpen dem Oldenampt eenen dyc wan Weysterreyde to maken up in den Woldenwolt in sulken maneer, dat de ghene de wonen in Dampster reetscap myt den ghenen de wonen under Haye Rypperde ghewelde of ghebede stillen helpen te slaen de dorpman in den Oldenampt den dyk alzo lank ende alzo veer als de cley waert, ende de onder de binnen dyk wonen myt Dyurtwoldes man sullen helpen Eppen to Broek ende den Oldenampt by Wolden den dyk voert up te slaen in den Wolt, daert hem alder nuttes duncket te wesen, ende kan de ze den dyk aldus neet slaen, zo zullen hem helpen doen van al Ummelande als voerscr. is, up dat ze van water noet aldus yamerlic neet vorga. Item up dat alman ziin goed, dat hem God verleent desto vredeliker moghe bruken, zo sal elk ampt desser voerscr. lande voer Pinxter naestkomende upghericht hebben ene galghe by 20 oldemark to broek, daer in te hanghen by der pene der galghen we over veer gulden stalt; ist dat hy myt noechlike tughe moghe verwonnen worden, dat hy ghelt daer van neemt, ende weem siin lyf um syn misdaet word benomen siin erfnamen doren gheen broke gheven dem richters want hy dat mytten live betaelt. Item int tleste up dat al dese voerscr. punten ende artikel synt desto bet holden ende vulbracht worden, zo verbinden hem dese voerscr. lande de to kranc syn up hem zelven to staen um twydrachticheyt ende partye, de nu in den landen sint, myt den eerbaren hoeftlinghe de over Eemze sint, alzo Focke Ukens, Hisseke proefst to Eemde ende Ymele van Grymersum voerghescr. ende haere vrenden to 20 jaren to dese voerscr. artikel myt live, myt goede vast, stede ende unverbroekelic malck myt anderen holden, ende weerd oek, dat yenighe schelinghe velle in dessen voerscr. lande, daer ze zulven konnen nicht untraden, daer zolde Focke, Hisseke ende Ymele voerscr. ende de ghene, de ze uten lande in oer raet nomen scheydeslude in wesen ende wat ze dan voer richt of in vruntschap na den besten recht scheeden, up dat de zake een ende neme, zo solt daer mede besloten wesen. In oerkunde deser eendrachtlikes voerdrages als voerscr. is, zo heb wy van Hunsinghe, Fiwilghelant, Oldampt, Reyderlant, Langwolt, Vredewolt, Hummerke ende Myddoch unzer lande inseghelen mytten zeghelen der erbar hoeftlinghe Focke Ukens, Hysken ende Ymelen beneden an desen breef witlik doen hangben. Ende weert zaek dat dan dessen voerscr. yenich aflivich worde, zo zolen dese voerscr. punten in haer vulle macht daen bliven. Int jaer uns Heren dusent veerhundert XXVII, des vyften daghes na Paeschen.
Recto:
x
x
Fonds Ostfriesisches Urkundenbuch, I
Fol.nr. S. 333
Nr 367
Inventaris
Jaar 1428
Datumcode JpPasche
x
x
Materiaal papier