| Nummer:ogd0613 | Datum:25 okt. 1373 | Overlevering:Editie | Vindplaats:Oorkondenboek Groningen en Drenthe, nr. 613 |
De schoenmakers van Groningen richten een gilde op en stellen de bepalingen daarvoor vast.
In Gades namen amen. In den jaer ons Heeren, do men screyff dusent drehondert ende dreentseventich, up sunte Crispinus ende Crispinianus dach,
doe soe waert begrepen de broederschap , de hierna gescreven staet. Item een keerse to holden in sunte Mertenskercke voer onser Vrouwen beelt
ende des groeten heeren Crispijn ende Crispiaen ende alle Gades heyligen. Voertmeer soe begrepen de broederschap alsodane punten to holden, als
hierna bescreven staen, ende by allsulken broken
1. In den eersten soe en sal geen man schoen maken off verkopen off loyen in Groningen, he en hebbe der schomakerampte gewonnen thegen den
borgermeister ende raet mijt vier olde schilden, twe der stat behoeff ende twe tottergeenre behoef, de dat ampt doen, ende elken hoevelinck een
vlemesche placke ende den boden oeck een vlemesche placke.
2. Item dat niemant disses voergeschreven amptes sal moegen gebruicken ofte genieten, he hebbe dan twe jaer hijr binnen deser stadt Groningen bi
eenen meister gedient ofte het voers. ampt geleert. Ofte het weer sake, dat he eene wedewe ofte gildebroeders dochter uuth dissen voerges, ampte
toe echte muchte krigen, deselve sal hijrvan gevryet unde unbelastet wesen unde voert van alle ander uncosten, die voers. gilde angaende, vri
sijn, beholtlicken dat sie soelen geven een kleen punt wasses unde de boumesters hoer gerechticheit.
3. Noch hebben sick verdragen de gemene gildebroeders, soe wel na datum van desen unsen ampte winnen wil, de sal geven een daler, eer men hem
annempt voer een gildebroeder, ende dat tot profijt des gildegelts.
4. Dit voerges, punt soe to verstaen, off een schoemakersgeselle muchte an een weduwe ofte gildebroeders dochter hilicken als voerges, unde die
gildesuster muchte geraecken to verstarven unde die man wederomme hilickde buiten den ampte oeder gilde, sal dieselve de gilde winnen ende
vuldoen, als een ander nyes angenomen gildebroeder toestaet.
5. Item dit ampt mach erven up dergeenre kinder, de dat ampt gedaen ende gevoert hebben, gelijck als borgerschap doet.
6. Van hude to kopen. Item soe en sal geen man van buten huden kopen by stucken minne dan een half deker, anders een marck toe broeke.
7. Van een vergaderinge toe hebben up sunte Crispinus dach. Item soe en sal dit voer-screven ampt geen vergaderinge hebben dan eens des jaers up
sunte Crispinus ende Crispinianus dach, dat en sy by oerlove des rades noch oick geen verbont to maken buten den raet. Ende den rade to
sterckene toe rechte mit lijf ende mit guede, als dat de mene man gesworen hevet.
8. Van hoevelinck toe kiesen. Item de drie olde hoevelinge sullen kiesen drie nye hoeve-linge up sunte Crispinus ende Crispinianus dach, als de
misse gedaen is in sunt Meerten, die sullen verwaren de keersen ende der keersen goet, als hierna gescreven staet. Ende wel dat gekoren wort, de
sal hoevelinck wesen by een tonne biers toe broeke ende by der gilden.
9. Van machtich to maken den hoevelinghe. Item soe maken de gemene gildenbroeders machtich den hoevelingen, so wat se bieden, dat sullen de
gemeene broeders holden by alsodane broeken, als se bieden.
10. Van de keerse toe maken. Item so sullen de dre olde hoevelingen de keerse maken achte dage voer sunte Crispinus ende Crispinianus dach.
11. Van hillige dagen to viren. Item so wen de hoevelinge beschynen moegen des hilligen dagen, als men twemael prediket, de dan sijn fiere
breket, de sal breken eyn vorrendel biers also vake als hie van eenen hoevelinge beschenen wort. Ende mochten eenige twe broeders eynen
hoevelinge beschinen, dat he sijn fiere breke, als voers. is, soe solde de hoevelinge breken dubbelde broeke toe der keersen behoef, also vake
als he beschenen wort.
12. Van rekenschap. Item so sullen de drie hoevelingen den drien nyen hoevelingen rekenschap doen achte dagen na sunte Crispinus ende
Crispinianus dach by een tonne biers to broeke.
13. Van versaminge der broeders. Item wannier de hoevelinge gebieden een versaminge up den kerckhoff, daer sal elck broder komen by eenen olden
groten toe broeke, off he sal oerloff bidden van eenen hoevelinck.
14. Worde iemant uuter gilde gelecht. Item weert sake dat yenich man uutter gilde worde gelecht, den en sal geen gildebroeder yeet verkopen,
daer he sijn broet mede winnen mach, by een tonne biers to broeke up der miene gilde seggen.
15. Van een leerkint to ontfangen. Item welck onser broeder een leerkint ontfangen wil, de sal gheven een cleen punt was ende een goede tonne
biers, eer he hem toe werck biet off settet.
16. Van vergaderinge sonder messen. Item wanneer de broeders toesamenkomen up den voers. tyden, daer sal elck broeder komen sonder mes, bi een
olden groten toe broeke, ten weere dat hem de hoevelinck oerloff geven wolde.
17. Van kijff off vechtinge. Item waer dan yenich onszer broeder, de kijff makede mit woorden off mit wercken toe dessen voers. tyden, des de
hoevelingen ontkanden, de sal breken ses olde grote. Ende voert sal he beteringe doen ende beteringe nemen by der meredeel der broederschap.
18. Van werck uut to dragen. Item were yenich hoevelinck ofte broeder, de werck uut sijns selves huis droege ende vrachte in eens ander mans
huis ende des beschenen wort, de solde breken in allen gevoege als voers. is. Wolden se des oick wen bethyen, dat men niet vertugen noch
verschinen en mochte, de sal sijn onscult doen voer de mene broederschap by synen waren woorden, off he sal gelden alsodane broeke, als voers.
is.
19. Van een doden broeder off suster. Item so waer een broeder of suster stervet uut der broederschap, dat sullen de vrenden den hoevelingen
kundich doen ende de hoevelinge sullent voert de mene broederschap kundich doen. Ende so sal elck broeder of sijn wijf mijt oeren besten
cleederen komen voer dat huis, daer dat lijck in is, ende volgen den lycke toe kercken by eenen olde groete ende oeck offeren voer den doden
ende gaen mit den lycke to grave ende voert mitten vrenden voer dat huis, daer dat lijck uutgedragen is, ende sullen elck een magerman geven
toe zielmissen by eenen olden groten toe broeke.
20. Off een kijnt off een knecht storve. Item storve een kindt off een knecht ofte een bode off yenich mensche uut eens broeders huise, dat sal
de huishere den hoevelingen kundich doen ende de hoevelingen sullent voert kundich doen de mene broederschap. Ende daer sal elck broeder off
sijn wijff komen voer dat huis, daer dat lijck in is, ende volgen den lyke ter kercken ende voert to den grave ende van den grave weder voer dat
huis, daer dat lijck uutkomen is.
21. Van twe knechte to holden ende een leerjonghe. Item weert sake dat ienich gilde-broeder meer knechten hielde dan twe, de he loen gevet, ende
een leerjonge, dat weer by syne gilde ende by een tonne biers. Ende also vake als twe gildebroeders den derden gildebroeder beschinen moegen van
voers. knapen, de breket als voers. is.
22. Van ongehoersamheit. Item weer ienich man van onser gilden, de den hoevelinge onhoersam wier ende wolde sijn woorden ontsitten mit homoede
ende sijn broeke niet en wolde geven mit leve als voers. is, soe moegen hem de hoevelinge een bot anleggen laten by oerlove der borgermeistere,
dat he sijn broeken geve.
23. Van een quaet geruichte. Item weert sake dat ienich gildebroeder een wijff neme, de een quaet geruchte gehadt hadde ende noch hadde, dat
wijff en sal in geenre tijt in onse versaminge medekomen, als de gildebroeders ende susters vergadert sijnt to drincken, off met eenen doden to
kercken gaen of dergelycken by der gilde to broeke.
24. Van geruichte. Item weert oeck dat ienich gildebroeder van buiten inqueme, de een wijff hadde, de een quaet geruichte hadde gehadt ende noch
hadde, dat sal desgelijcks weesen by der gilde toe broeke, als voerscreven staet.
25. Van een ordel. Item weert sake dat de mene gilde een ordel seggede ende oft
ienich gildebroeder daerentegen seggede, de sal hebben ghebroken een tonne biers ende by der gilde toe verliesen.
26. Van gildemeisters toe loechenen. Item weer daer ienich broder, de den gildemeisters loechende voer de banck, de solde breken een tonne
biers.
27. Van beyeren ter vesperen. Item soe en salmen up sunte Crispinus ende Crispianus avent niet eer ter vesperen beyeren, eer de clocke twalfe
hevet geslagen.
28. Van desse gilde toe winnen. Item soe wel desse gilde winnen wil, de sal sijn gelt voll ende all betalen ende leggen dat by synen brief, des
rades gelt gelijck der gilde gelt, eer men hem ontfangen off inscriven sal voer een gildebroeder.
29 Van een knecht uut den cloester. Item soe en sal gheen gildebroeder genen knecht winnen uut ienigen cloester by een tonne biers toe broeke.
30. Van een andermans knecht toe winnen. Item gheen gildebroeder en sal des anderen broeders knecht winnen, de knecht en sy eerst van synen
meister met vrenschappen ofte mit recht geschiet, bi een tonne biers toe broeke.
31. Van een vrybrieff toe hebben vrouwen ende mannen. Item soe hebben de borgermeisteren ende raet mit consente den boumeisters der gilden ende
voert den gemenen hoevelingen van allen gilden geordiniert, dat de vrouwen oeren vrybrief sullen hebben gelijck den mannen.
32. Van niemans in desse gilde toe ontfangen, he en sy eerst borger toe Gronningen. Item men sal niemant in desse gilde ontfangen, he sal eerst
borger wesen in Gronningen.
33. Van hoevelinck desgelycken. Item men sal niemant toe hoevelingen kiesen dan borgers in der stat Gronningen.
34. Van toe staen upt mercket. Item soe en sal nemant up de mercket staen mit schoen toe verkopen dan up de rechte merkede, als de gildebrieff
inholdet, bi een tonne biers to broeke.
35. Van vremt werck. Item voert soe en sal men gheen vremt werck verkopen buiten desse voersz. merckeden by een tonne biers toe broeke.
36. Van een leerjonge hoelange. Item een leerjonge, de twe jaren an sijn ampt gewest heft, den en sal men voer geen leerjongen langer holden bi
een tonne biers toe broeke.
37. Van pantweigeren. Item wel den hoevelingen pantweigeringe doet, de breket een halve tonne biers.
38. Panden nemen sal de bode der gilden. Item soe sijnt de hoevelingen van onsen ampte verdragen mitten gemenen broeders van onsen ampte, dat
alle degene, de gebrecklick worden, also dat men sie panden, dat sal allene doen onse bode by alsodane broeke, als voers. is.
39. Der eene broeder sal den anderen niet hinderen. Item weert sake dat ienich gildebroeder worde in een huis gehaelt om huiden toe kopen ofte
oeck buten de statpoorten, daer sal geen gildebroeder overlopen ofte lastich weesen by een tonne biers toe broeke.
40. Van begenckenisse toe holden voer broers ende susters. Voertmier als een broeder off suster uut onser gilden is gestorven ende ter eerden
oeck gebrocht, soe sal men in de weke daernae een beganckenisse holden toe Jacopinen, up wat dach de gemene broeder ofte susters goet duncket
ende van onse boden daer dan gedaget worden. Ende elck persoen sall offeren een groetken toe troest der zielen; een van em beiden mach dat doen,
man off wijff, elck by sijnre broeke als voers. is.
.
doe soe waert begrepen de broederschap , de hierna gescreven staet. Item een keerse to holden in sunte Mertenskercke voer onser Vrouwen beelt
ende des groeten heeren Crispijn ende Crispiaen ende alle Gades heyligen. Voertmeer soe begrepen de broederschap alsodane punten to holden, als
hierna bescreven staen, ende by allsulken broken
1. In den eersten soe en sal geen man schoen maken off verkopen off loyen in Groningen, he en hebbe der schomakerampte gewonnen thegen den
borgermeister ende raet mijt vier olde schilden, twe der stat behoeff ende twe tottergeenre behoef, de dat ampt doen, ende elken hoevelinck een
vlemesche placke ende den boden oeck een vlemesche placke.
2. Item dat niemant disses voergeschreven amptes sal moegen gebruicken ofte genieten, he hebbe dan twe jaer hijr binnen deser stadt Groningen bi
eenen meister gedient ofte het voers. ampt geleert. Ofte het weer sake, dat he eene wedewe ofte gildebroeders dochter uuth dissen voerges, ampte
toe echte muchte krigen, deselve sal hijrvan gevryet unde unbelastet wesen unde voert van alle ander uncosten, die voers. gilde angaende, vri
sijn, beholtlicken dat sie soelen geven een kleen punt wasses unde de boumesters hoer gerechticheit.
3. Noch hebben sick verdragen de gemene gildebroeders, soe wel na datum van desen unsen ampte winnen wil, de sal geven een daler, eer men hem
annempt voer een gildebroeder, ende dat tot profijt des gildegelts.
4. Dit voerges, punt soe to verstaen, off een schoemakersgeselle muchte an een weduwe ofte gildebroeders dochter hilicken als voerges, unde die
gildesuster muchte geraecken to verstarven unde die man wederomme hilickde buiten den ampte oeder gilde, sal dieselve de gilde winnen ende
vuldoen, als een ander nyes angenomen gildebroeder toestaet.
5. Item dit ampt mach erven up dergeenre kinder, de dat ampt gedaen ende gevoert hebben, gelijck als borgerschap doet.
6. Van hude to kopen. Item soe en sal geen man van buten huden kopen by stucken minne dan een half deker, anders een marck toe broeke.
7. Van een vergaderinge toe hebben up sunte Crispinus dach. Item soe en sal dit voer-screven ampt geen vergaderinge hebben dan eens des jaers up
sunte Crispinus ende Crispinianus dach, dat en sy by oerlove des rades noch oick geen verbont to maken buten den raet. Ende den rade to
sterckene toe rechte mit lijf ende mit guede, als dat de mene man gesworen hevet.
8. Van hoevelinck toe kiesen. Item de drie olde hoevelinge sullen kiesen drie nye hoeve-linge up sunte Crispinus ende Crispinianus dach, als de
misse gedaen is in sunt Meerten, die sullen verwaren de keersen ende der keersen goet, als hierna gescreven staet. Ende wel dat gekoren wort, de
sal hoevelinck wesen by een tonne biers toe broeke ende by der gilden.
9. Van machtich to maken den hoevelinghe. Item soe maken de gemene gildenbroeders machtich den hoevelingen, so wat se bieden, dat sullen de
gemeene broeders holden by alsodane broeken, als se bieden.
10. Van de keerse toe maken. Item so sullen de dre olde hoevelingen de keerse maken achte dage voer sunte Crispinus ende Crispinianus dach.
11. Van hillige dagen to viren. Item so wen de hoevelinge beschynen moegen des hilligen dagen, als men twemael prediket, de dan sijn fiere
breket, de sal breken eyn vorrendel biers also vake als hie van eenen hoevelinge beschenen wort. Ende mochten eenige twe broeders eynen
hoevelinge beschinen, dat he sijn fiere breke, als voers. is, soe solde de hoevelinge breken dubbelde broeke toe der keersen behoef, also vake
als he beschenen wort.
12. Van rekenschap. Item so sullen de drie hoevelingen den drien nyen hoevelingen rekenschap doen achte dagen na sunte Crispinus ende
Crispinianus dach by een tonne biers to broeke.
13. Van versaminge der broeders. Item wannier de hoevelinge gebieden een versaminge up den kerckhoff, daer sal elck broder komen by eenen olden
groten toe broeke, off he sal oerloff bidden van eenen hoevelinck.
14. Worde iemant uuter gilde gelecht. Item weert sake dat yenich man uutter gilde worde gelecht, den en sal geen gildebroeder yeet verkopen,
daer he sijn broet mede winnen mach, by een tonne biers to broeke up der miene gilde seggen.
15. Van een leerkint to ontfangen. Item welck onser broeder een leerkint ontfangen wil, de sal gheven een cleen punt was ende een goede tonne
biers, eer he hem toe werck biet off settet.
16. Van vergaderinge sonder messen. Item wanneer de broeders toesamenkomen up den voers. tyden, daer sal elck broeder komen sonder mes, bi een
olden groten toe broeke, ten weere dat hem de hoevelinck oerloff geven wolde.
17. Van kijff off vechtinge. Item waer dan yenich onszer broeder, de kijff makede mit woorden off mit wercken toe dessen voers. tyden, des de
hoevelingen ontkanden, de sal breken ses olde grote. Ende voert sal he beteringe doen ende beteringe nemen by der meredeel der broederschap.
18. Van werck uut to dragen. Item were yenich hoevelinck ofte broeder, de werck uut sijns selves huis droege ende vrachte in eens ander mans
huis ende des beschenen wort, de solde breken in allen gevoege als voers. is. Wolden se des oick wen bethyen, dat men niet vertugen noch
verschinen en mochte, de sal sijn onscult doen voer de mene broederschap by synen waren woorden, off he sal gelden alsodane broeke, als voers.
is.
19. Van een doden broeder off suster. Item so waer een broeder of suster stervet uut der broederschap, dat sullen de vrenden den hoevelingen
kundich doen ende de hoevelinge sullent voert de mene broederschap kundich doen. Ende so sal elck broeder of sijn wijf mijt oeren besten
cleederen komen voer dat huis, daer dat lijck in is, ende volgen den lycke toe kercken by eenen olde groete ende oeck offeren voer den doden
ende gaen mit den lycke to grave ende voert mitten vrenden voer dat huis, daer dat lijck uutgedragen is, ende sullen elck een magerman geven
toe zielmissen by eenen olden groten toe broeke.
20. Off een kijnt off een knecht storve. Item storve een kindt off een knecht ofte een bode off yenich mensche uut eens broeders huise, dat sal
de huishere den hoevelingen kundich doen ende de hoevelingen sullent voert kundich doen de mene broederschap. Ende daer sal elck broeder off
sijn wijff komen voer dat huis, daer dat lijck in is, ende volgen den lyke ter kercken ende voert to den grave ende van den grave weder voer dat
huis, daer dat lijck uutkomen is.
21. Van twe knechte to holden ende een leerjonghe. Item weert sake dat ienich gilde-broeder meer knechten hielde dan twe, de he loen gevet, ende
een leerjonge, dat weer by syne gilde ende by een tonne biers. Ende also vake als twe gildebroeders den derden gildebroeder beschinen moegen van
voers. knapen, de breket als voers. is.
22. Van ongehoersamheit. Item weer ienich man van onser gilden, de den hoevelinge onhoersam wier ende wolde sijn woorden ontsitten mit homoede
ende sijn broeke niet en wolde geven mit leve als voers. is, soe moegen hem de hoevelinge een bot anleggen laten by oerlove der borgermeistere,
dat he sijn broeken geve.
23. Van een quaet geruichte. Item weert sake dat ienich gildebroeder een wijff neme, de een quaet geruchte gehadt hadde ende noch hadde, dat
wijff en sal in geenre tijt in onse versaminge medekomen, als de gildebroeders ende susters vergadert sijnt to drincken, off met eenen doden to
kercken gaen of dergelycken by der gilde to broeke.
24. Van geruichte. Item weert oeck dat ienich gildebroeder van buiten inqueme, de een wijff hadde, de een quaet geruichte hadde gehadt ende noch
hadde, dat sal desgelijcks weesen by der gilde toe broeke, als voerscreven staet.
25. Van een ordel. Item weert sake dat de mene gilde een ordel seggede ende oft
ienich gildebroeder daerentegen seggede, de sal hebben ghebroken een tonne biers ende by der gilde toe verliesen.
26. Van gildemeisters toe loechenen. Item weer daer ienich broder, de den gildemeisters loechende voer de banck, de solde breken een tonne
biers.
27. Van beyeren ter vesperen. Item soe en salmen up sunte Crispinus ende Crispianus avent niet eer ter vesperen beyeren, eer de clocke twalfe
hevet geslagen.
28. Van desse gilde toe winnen. Item soe wel desse gilde winnen wil, de sal sijn gelt voll ende all betalen ende leggen dat by synen brief, des
rades gelt gelijck der gilde gelt, eer men hem ontfangen off inscriven sal voer een gildebroeder.
29 Van een knecht uut den cloester. Item soe en sal gheen gildebroeder genen knecht winnen uut ienigen cloester by een tonne biers toe broeke.
30. Van een andermans knecht toe winnen. Item gheen gildebroeder en sal des anderen broeders knecht winnen, de knecht en sy eerst van synen
meister met vrenschappen ofte mit recht geschiet, bi een tonne biers toe broeke.
31. Van een vrybrieff toe hebben vrouwen ende mannen. Item soe hebben de borgermeisteren ende raet mit consente den boumeisters der gilden ende
voert den gemenen hoevelingen van allen gilden geordiniert, dat de vrouwen oeren vrybrief sullen hebben gelijck den mannen.
32. Van niemans in desse gilde toe ontfangen, he en sy eerst borger toe Gronningen. Item men sal niemant in desse gilde ontfangen, he sal eerst
borger wesen in Gronningen.
33. Van hoevelinck desgelycken. Item men sal niemant toe hoevelingen kiesen dan borgers in der stat Gronningen.
34. Van toe staen upt mercket. Item soe en sal nemant up de mercket staen mit schoen toe verkopen dan up de rechte merkede, als de gildebrieff
inholdet, bi een tonne biers to broeke.
35. Van vremt werck. Item voert soe en sal men gheen vremt werck verkopen buiten desse voersz. merckeden by een tonne biers toe broeke.
36. Van een leerjonge hoelange. Item een leerjonge, de twe jaren an sijn ampt gewest heft, den en sal men voer geen leerjongen langer holden bi
een tonne biers toe broeke.
37. Van pantweigeren. Item wel den hoevelingen pantweigeringe doet, de breket een halve tonne biers.
38. Panden nemen sal de bode der gilden. Item soe sijnt de hoevelingen van onsen ampte verdragen mitten gemenen broeders van onsen ampte, dat
alle degene, de gebrecklick worden, also dat men sie panden, dat sal allene doen onse bode by alsodane broeke, als voers. is.
39. Der eene broeder sal den anderen niet hinderen. Item weert sake dat ienich gildebroeder worde in een huis gehaelt om huiden toe kopen ofte
oeck buten de statpoorten, daer sal geen gildebroeder overlopen ofte lastich weesen by een tonne biers toe broeke.
40. Van begenckenisse toe holden voer broers ende susters. Voertmier als een broeder off suster uut onser gilden is gestorven ende ter eerden
oeck gebrocht, soe sal men in de weke daernae een beganckenisse holden toe Jacopinen, up wat dach de gemene broeder ofte susters goet duncket
ende van onse boden daer dan gedaget worden. Ende elck persoen sall offeren een groetken toe troest der zielen; een van em beiden mach dat doen,
man off wijff, elck by sijnre broeke als voers. is.
.
x
| Fonds | Oorkondenboek Groningen en Drenthe |
|---|---|
| Nr | 613 |
| Olim | Naar een afschrift van het einde van de 16de eeuw in de perkamenten gilderol in het rijksarchief te Groningen, ms., no. 12. |
| Jaar | 1373 |
| Datumcode | Crispi |