Wilhelmus Frederici, persona van het personaatschap, overman, en Everardus Jarghes, pastoors van Sunte Merten in Groningen, Rodolphus Mepsche, pastoor te Beem, Coerdt Coenrades en Reynt Duerts, burgemeesters van Groningen, verklaren dat Elbertus, abt, Rodolphus, prior, Theodericus Hoerneken, kleedmeester, Johannes Rees, senior, en Jacobus Rees, kapelaan, als gevolmachtigden van het convent te Aedwerdt enerzijds en Johan Gaykema met vrienden en verwanten, te weten Derck Schaffer, Luerdt Cather, Focko Aykumma, Melle Aykumma, Eltet te Lellens, Fecko Ompteda, Eyse te Lellens, Remmert te Lellens, Menolt te Lellens, Allert Clant, Merten Vrylincks, Johan Tedema, Johan Hoernken, Willem Wicheringhe, Johan Scatter, Menne en Eyllert Doema, gebroeders, en Jemme Alma anderzijds, de vete, ontstaan door de moord op de gebroeders Henrick en Frederick Gaykumma, gepleegd in het klooster te Aedwerdt, hebben bijgelegd onder nader omschreven voorwaarden.

Wij Wilhelmus Frederici, artium et medicine doctor, persona der personaetschap, oeverman, Everardus Jarghes, legum doctor, pastoren der kercken to Sunte Merten in Groningen, Rodolphus Mespche, utriusque iuris doctor,
pastoer der kercken to Beem, Coerdt Coenrades ende Reynt Duerts, borghemesteren in der tijdt in Groningen, arbitratoren ende segghesheren in der nagescr. saeken, bekennen ende doen kondt myt dessen openen breve dat nae den die weerdighe
ende relligiose heren Elbertus, van der lijtsamheit Godes abbet, Rodolphus, prior, Theodericus Hoerneken, cleetmester, Johannes Rees, senior, Jacobus Rees, cappellaen, vulmachtich van den ghemene conventslueden des convents to Aedwert Sunte Berndes oerde
soe wij de sulve hoere vulmacht in hoerens convents ghenoechsame segel ende breve daer aff gheseen ende ghelesen hebben, up de ene, ende de erberen ende vromen Johan Gaykema myt syne vrunden, swaghers ende maeghen, nementlick Derck Schaffer, Luerdt
Cather, Theze Cather, Focko Aykumma, Melle Aykumma, Eltet toe Lellens, Fecko Ompteda, Eyse to Lellens, Remmert to Lellens, Menolt to Lellens, Allert Clant, Merten Vrylincks, Johan Tedema, Johan Hoernken, Willem Wicheringhe, Johan Scatter, Menne ende Eyllert Doema, ghe-
broderen, Jemme Alma, up die andere zijde, alle hoere twyst ende schelinghe de sie myt malkanderen hadden ende ghehadt hebben omme den doet ende nederslach saligen Hinrick ende Frederick Gaykumma, ghebroderen, de Godt ghenade de welcke bynnen Aedwert
vurs. van enyghen conventslueden aldaer ende horen denaren nedergheslagen ende van den levende ter doet ghebracht sijn an ons oeverman ende segghesheren vurs. wittelike compromittiert, ghestalt ende gans ende heel belevet hebben bij pene twe
dusent golden rijnsche gulden nae luede ende vermoeghe des compromisses dat welcke daer up ghemaket is ghewest, soe hebben wij oeverman ende segghesheren vurs. de selve vurs. sake wettelike ende behoerlike verhoert ende verstaen ende na behoerlike verhoer
examinacie ende deliberacie daerup ghehadt ene compositie ende guetlike dedinghe in vruntschap naesten besten rechte in der selver vurs. sake ghemaket ende bij weten wille ende consent beider parten vurs. wytghesproken in navolghender maneren:
In den eersten sollen heer Sweder van Merwyck, de olde kelner, heer Johan van Steenwyck, beermester, ende broder Gheert, hoeffmester, tot ewighen daghen bliven wyt den cloester van Aedwert ende alle den cloesteren de onder Aedwert hoeren alle hoere
wythoven offte voerwarken ende anders wyt allen den steden daer die van Aedwert to bidden offte to beden hebben die in Vreeslandt ghelegen sijn tusschen de Eemzee ende Lauwerzee ende broder Jacob de mulner sal in dren jaren naestkomende van datum van dessen
an te rekenen bynnen Aedwert neet wonen ende Evert des kelners vurs. knecht sal in Aedwert neet wonen neet dat hie in den doetslaghen schuldich ghevunden is dan den vrunden vurs. tot ghevalle sal hie in Aedwert neet woenen ende de twe brouwer
ende backersknechten de daer mede ghewest sijn, sollen neet weder in Aedwert noch in Vreesslandt tusschen de Eemzee ende Lauwerzee komen. Itke ende Cornelys moeghen wonen daer 't hen belevet want sie onschuldich ghevunden sijn. Ten anderen sal
dat cloester van Aedwert up sick nemen den onwilen de ghewest is tusschen heer Sweder, den kelner vurs., ende Johan Gaykumma, alsoe dat heer Sweder vurs. off nemant van sijner weghen up Johan Gaykumma vurs. offte up sijnen erfgenamen tot ghenen
tiden myt ghenen rechte omme de onwille spreken sal. Dede oick iemant dat is her Sweder offte anders wel van heer Sweders offte des abbetes offte convents vurs. weghen daer on thegen dat is de up Johan Gaykumma offte sijnen erffgenamen vurs. myt
rechte spreke dat sal dat cloester van Aedwert aff doen, buten Johans ende sijne erffgenamen vurs. schade. Ten derden sal dat cloester van Aedwert overgheven ghelick sije overmytz dessen breve overgheven alle hoer heerlickheit, rechtinghe ende ius pa-
tronatus offte koer de sie hebben in den kerspellkercken ende allen beneficien van Suethorm to ewighen daghen tot behoeff ende in handen Johan Gaykumma ende sijnen erven ten weer dan sake dat Godt almachtich saligen Hinrick Gaykumma
natuerlike erffgenamen verleende up den welke dat dan vallen sal ende up nemant anders beholden dat de meyeren van Aedwert in den sulven kerspel sollen bliven na older ghewoente onder den redger van Aedwert de ghelicks sollen de van
Aedwert oick overgheven ghelijck sie oick myt dessen overgheven ius patronatus offte koer die sie hebben offte hebben moeghen to der kercken offte ander beneficien in den kerspel van Werum tot behoeff salighe Frederick Gaykumma vurs. erffgenamen tot ewighen dagen.
Noch solt de van Aedwert funderen twe ewighe vicarien, elke vicarie voer dertich golden rijnsche gulden van ghewichte jairliker ende ewigher renten, de ene tot Suethorm, de ander tot Werum, myt dessen beschede dat die vicarii der vurs. vicarien to
ewighen daghen truweliken sollen bidden in allen horen missen, ghebeden ende Godes deensten voer salighe Henrick et Frederick Gaykumma ghebroderen de God ghenade ende sollen de vicarii vurs. geholden wesen in kracht desser fundacie eerlike ende rekke-
like tot leven ende des horen pastoren een hantschrifft gheven ende offte sie soe neet en leveden ende des gherechtelike vermaent worden eens, ander ende derde mael ende sick neet en beterden sollen de collatoren dan de vicarie daer dat van
gheboerde enen anderen gueden preester moeghen gheven. Oick sollen de vicarii alle weke ten minnesten elck der dre missen doen. Weren sie oick onghestelt alsoe dat sie wyt enigher oirsake de missen ter weken neet doen en konden offte mochten sollen sie
de van enen anderen gueden preester doen laten des sondaghes van der Hilligher Drevoldicheit offte van der tijdt nae ghelegentheit die kercken des vridaghes voir alle kersten ghelovighe zelen mitter collecten animabus et mytter col-
lecten van den hillighen vijff wunden Domini Jesu Christi fili Dei unici, de derde misse sal wesen eens ter weken als den preester even kompt van onser Liever Vrouwen mytter collecten voir alle kerstene zelen animabus ende ummer solt beide vicarii in
allen horen missen ende Goedes deensten truwelike voer salighen Hinrick ende Frederick Gaykumma ghebroderen vurs. bidden. Daer to sal elck vicarius van den twen vicarien vurs. alle daghe voir den twen broders vurs. ende alle kerstene ghelovighe
zelen lesen de twe salmen Miserere ende De profundis myt een Pater noster, Et ne nos, Requiem eternam, A porta inferi, Credo videre bona Domini, Domine exaudi orationem meam, Dominus vobiscum myt der collecten animabus ende fidelum Deus ende Requiescant in
pace, wytghesecht de Passye- ende Paesscheweken ende de octava Nativitatis Christi daerto sollen beide vicarii gheholden ende verbunden sijn elck in hoere kercke alle Godes deensten mede tot doen tot singhen prediken, bichte tot horen sacra-
menten to ministreren ende ander Godes deenste doen als hoor pastoir ende kerspellude van hem begheren, voert horen pastoer elck hoersam ende onderdanich wesen in gheboerliken ende kerken saken dair tot sal de vicarius tot Suethorm
alle jaer des eersten maendaghes na Sunte Bernardi dach to ewighen daghen bidden den pastoer mytten anderen preesteren der kercken van Suethorm ende den pastoer ende den vicarium tot Werum de dan alle ghelick des
morghens in der kercken to Suethorm sollen lesen ene vigilie ende daernae elck misse doen ende als die laeste misse west is, sollen alle de voerg. pastoren ende preesters tot den graven ghaen salighen Hinricks ende Fredericks ghebroderen
vurs. ende lesen daer Miserere ende De profundis myt Pater noster, versiculen ende collecten vurs. ende dan solt sie samentlick to des vicarius vurs. hues ghaen de hem dan een maeltijdt van dren gherechten gheven sal myt gueden
Groningher beer ende als de maeltijdt ghedaen is, sollen sie samentlick gratias lesen myt Miserere ende De profundis pro defunctis ende als de gratias ghelesen is sal die vicarius van Werum den twen pastoren voerg. gheven elck
vijff stuver als in der tijdt ghanck ende ghave synt ende elken preester twe stuver ghelikes payments. Van der vicarien de tot Werum wesen sal, hebben wij oeverman ende segghesheren vurs. bij weten wille ende consent der vrunden alle van
Gaykumma luede vurs. ende bij consent heren Otten Doelinck, in der tijdt pastoer tot Werum vurs. omme salicheit de zelen der van Gaykumma de voir hen ghestorven sijn gheordineert in stede den vicarien de wandaghes van enen salighen Allert
Gaykumma in den jaer dusent drehundert enentwintich to Gaykumma capelle ghefundeert sijn ende overmytz verloep der tijden ende der lueden verkoemen sijn omme God der kerken ende den zelen van Gaykumma volck voer hen sijn ende naemaels
noch sterven moeghen ghenoech tot doen Soe dan desse sulve vicarie van den verghelde ende ghestorten blode salighe Frederick Gaykumma vurs. ghestichtiget, is gheordineert ende myt dessen ordineren ende wytspreken dat men dat hues der vurs. vicarien
tymmeren sal up stede ende plaetzen daer ’t salighe Frederick Gaykumma erffgenamen beleven ende bekomen konnen dair die vicarius vurs. in woenen ende resideren sal ende sal van sijnen dren missen vurs. ter weken twe tot Gaykumma capelle doen ende ene toe
Werum soe veer dat doenlick is. Is ’t oick wyt redelike oersaken neet doenlick, sal hie de derde oick to der vurs. capellen doen, man alle de principael ende grote hochtiden sal hie sijn missen ende Godes deensten tot Werum doen ende den pastoer be-
hulpelick ende bijstandich ende ghehoersam sijn als vurs. is ende myt wederuprichtinghe desser vicarien ende capellen en sal dat principael hues bij Gaykumma dijck, daer salighe Frederick Gaykumma up ghestorven is van sijnen olden kerckenrecht toe
Werum neet ghevrijet sijn, noch ick ghene van allen den anderen husen de bij Gaykumma dijck off daer omtrent staen ende to Werum van oldes to kerken horen sal ghevrijet sijn van sijnen kerkenrechte dan dat elck van oldes schuldich ghewest is sal
hie betalen. Die vicarius to Suethorm sal sijn renten vurs. manen myt wat rechte hie wil wyt den erven der van Aedwert to Suethorm offte wyt elck besunderlinghe dair he best ghelevet sunder oevelmoet der van Aedwert. Die vicarius to
Werum sal sijn renten manen van den meyeren der van Aedwert up Gaykummadijck als vurs. is van den vicario to Suethorm. Wylt de van Aedwert de renten der twyer vicarien afflossen dat moeghen sie tot allen tiden doen myt soe voele gheliker
ghenoechsamer renten de men neet sal moeghen lossen dan myt oick ghelike ewighe renten ende de vulle pacht ende soe voert in ewicheit ende anders neet de collacie offte presentacie van der vicarien tot Suethorm sal ewelick bliven bij Gay-
kumma hues to Suethorm als vurs. is van der rechtinghe ende ius patronatus ende de collacie offte presentacie van der vicarieen toe Werum sal ewelicke bliven bij salighe Frederick Gaykumma vurs. hues up Gaykummadijck ende sijnen erffgenamen
Item voer de stenen crucen de bilix na gheleghentheit ende erberheit der personen de Godt betert gheslagen sijn, is gheordineert dat de twe pastoren als van Suethorm ende Werum sollen wyt bevell der van Gaykumma kesen enen vanden
junghen offte olden preesteren bynnen Aedwert de gheen officium en hefft dat hyr hinderlick in is, wen sie wilt, den sal die abbet daer to vermoeghen dat die sulve altijdt als hie misse doet, sal lesen ende misse doen voer Allerzelen-
altaer dat salighe her Frederick Gaykumma, wandaghes abbet tot Aedwert, in den capittelhues ghestichtiget hevet, ende sal truwelicke bidden voer de vurs. gheslagene gebroders. Ende disse misse sal neet gherekent wesen in de missen de salighe
heer Frederick voerg. up dat altaer ghesath hevet. Dan als de hoghe misse beghunt wordt alle daghe to ewighen tiden, sal desse preester ten altair ghaen. Ende als hie neet gheschicket en is sal hie een ander in sijn stede warven. Ende de
misse sal heten Gaykumma twyer broeder misse. Ende als de sulve preester sterfft offte enich bevel krijghet dan solt de pastoren voerg. to ewighen tiden enen anderen, als vurs. is, kesen den de abbet in der tijdt als vurs. is, bewiligen
sal. Ende den sulven preester den sal de kelner van Aedwert in der tijdt altijdt up Sunte Bernardi dach in eghener personen ter misse denen ende soe tot zamen truwelick voer de zelen bidden. Ende den eersten dach na Sunte Berent de den
convente moghelick is, solt sie des avendes vigilie holden ende des morghens elck preester in Aedwert een zeel misse lesen. Ende dan sal de kelner des middaghes elken broder gheven een halff menghelen rijnsches wijns ende en wyt
weiten broet. Ende to wat tijden enich van dessen punten versumet worden sonder redelike oersake, dat God verbede, sollen de van Aedwert to allen tiden ende soe vake dat ghescheghe ghebroken hebben vijfftich golden overlantsche rijnsche
gulden van ghewichte de de beide pastoren voerg. dan moeghen manen wyt enich van Aedwerder arven daer ’t hem alderbest ghelevet myt wat rechte gheestlick warlick offte bot breven hoe ’t den pastoren bet ghelevet sonder
oevelmoet der van Aedwert. Ende noch sollen de van Aedwert allike wal geholden wesen de vurs. articulen bij der vurs. pene. In de vurs. maneren tot holden. Ende so vake de pene ghebroken worde sonder redelike oirsake als
vurs. is, sal men de pene keren tot verbeteringhe beider vicarien, dat is de ene helffte tot Suethorm ende de ander helffte tot Werum offte Gaykumma capelle. Item de van Aedwert sollen bewissen beide kerken in Groningen, t'Sunte
Merten ende ter Ae den kerckheren ende ghemene preesteren aldaer ses golden rijnsche gulden van ghewichte jaerlicker renten van welken ses rijnsche g. sollen vere tot Sunte Merten ende twe ter Ae wesen dair de vurs. salighe beide
broeders in beiden kerken van beghaen sollen worden jaerlix myt twe punt wasses ende zeelmissen na ghewoente der selver kerken. Ende dat dair dan overlopt sal men den kerckheren ende ghemene preesteren der vurs. kercken.
Ende oick den preesteren van Sunte Walburghe delen omme truweliken to bidden voer die vurs. salighen beide broeders in missen ende vigilien als dat behoerlick ende ghewoentlick is. Ende so langhe de renten vurs. onverwisset sijn mach
de procurator van Sunte Merten de vurs. ses ghewichtige gulden manen wyt enighen van allen Aedwerder guederen oick wair die ghelegen sijn. Ende hem best belevet schadeloes ghelt myt wat rechte gheestelick offte warlick hie
wil. Ende van dessen sessen den procuratoren ter Ae twe van gheven, daer men dan in beiden kerken van doen sal als vurs. is. Item toe der vicarien husen sollen de van Aedwert gheven tot elken hues vijff dusent steens soe voele
pannen als men daer to behoevet ende enen gueden oven kalcks. De van Aedwert sollen to ewighen daghen to alle jaer up Sunte Bernardi dach vijff arme menschen in de ere der vijff wunden Christi in hoeren reventer de
kost gheven. Ende daertoe elck enen cruesden penninck. Volle oick in jenighen tokomenden tiden duesternisse offte swaerheit tusschen den parten vurs. van den articulen offte sake vurs. sollen altijdt staen ende bliven an vercla-
ringhe offte interpretacie onser overman ende segghesheren vurs. Ende in ghebreke onser offte enich van onsen moeghen de in den levende sijn ander guede onstrafber luede in der offte des stede kesen ende dan verclaren als vurs.
ende hyr en boven hebben de werdighen ende relligiosen heren abbet ende prior vurs. in onser overman ende segghesheren tegenwordicheit Johan Gaykumma ende sijnen vrunden vurs. in naem ende van weghen der hantdadighen vurs.
enen gheboerliken voetval ghedaen. Daerup dan oick ende alle den vurs. articulen Johan Gaykumma ende sijne vrunde vurs. de bovengescr. nederslach Hinrick ende Frederick Gaykumma, ghebroderen, vurs. om dat bitter liden ende
de leeffte Christi den principalen als naemlick heer Sweder van Merwyck, heer Johan van Steenwyck, broder Gheert, hoffmeister, ende de twe brouwer ende backerknechten vurs. vergheven de sulve offte nemant voirt meer omme
de selve misdaet bet to haten offte to nijden off oick beth omme de vurs. sake to spreken up iemande myt rechte offte sunder recht dan des myt al man nemant wytgenomen verliket ende versoent sollen wesen ende bliven hebben oick
dairup de selve Johan Gaykumma myt allen ende en itlick besonder sijner vrunden voers. voer hem ende hoeren erffgenamen vrunden, swaghers ende maeghen mannen ende vrouwen gheboren ende ongheboren ghegunt ende ghegeven ende in kracht desses
breeffs gunnen ende gheven ene stede ende vaste maeghes ende moedes soene den selven heren Sweder, olde kelner, heer Johan van Steenwyck, beermeister, broder Gheert, hoeffmeister, ende den twen brouwer ende backerknechten vurs. ende elck
besunder als den ghenen de die misdaet vurs. ghedaen mede ghedaen offte heten doen hebben. Dair en boven hebben oick de sulve Johan Gaykumma myt alle sijne vrunden ende in maneren vurs. de sulve moet ende maechsone ghegunt ende
toghestaen ende myt dessen breve tostaen den weerdigen ende relligiosen heren abbet, prior, supprior, kelner, bursario, cleetmeister ende voirt alle den broderen ende conventualen, klerken offte leken des convents van Aedwert ende elck besun-
deren de nw sint ende in ewicheit komen moeghen myt alle hoere denaren ende inwoneren alsoe dat de alle ende en iewelick besunder in ende myt desser soene ende moetsoene ghesoent ende verenighet in ewicheit sollen wesen ende
bliven. Breke oick iemant van beiden partien desse vurs. sone de sal vervallen wesen in een pene van twedusent golden overlantsche rijnsche gulden van ghewichte, eendusent tot des hoenden behoeff ende eendusent tot
der fabrica van Sunte Merten in Groningen behoeff. Sonder alle arch ende list. In oirkunde der wairheit hebben wij oeverman ende segghesheren vurs. elck onse seghelen witlick doen hanghen. Ende omme de mere vestenisse want
wij Elbertus, abbet, ende convent vurs. desse soene dair sie ons ankumpt. Ende wij Johan Gaykumma myt alle unsen vrunden de sulve soene dair sie ons ankompt belevet ende toghestaen hebben onse ende onse conventes ende
Dirck Schaffer ende Focko Aykumma segelen witlick beneden an dessen breef doen hanghen. In den jair onsses Heren dusent vijffundert ende twintich des maendaghes nae Simonis et Jude apostolorum.

x

x

Archief	Groninger Archieven
Fonds	Kloosterarch.
Toegangsnummer	172
Inventarisnr.	31
Regestnr.	994
Olim	Arch. Klooster Aduard, inv.nr. 12, reg. 9. Reg. Feith 1520.15.
Jaar	1520
Datumcode	LpSimJud

x

x

Commentaar	Met de zegels van Everardus Jarghes, Rodolphus Mepsche, Coerdt Coenrades, Reynt Duerts, Elbertus, het convent van Aduard, Derck Schaffer en Focko Aykumma; het zegel van Wilhelmus Frederici is verloren

x

Materiaal	perkament

x