Friedensvertrag zwischen Herzog Johann in Bayern als Graf von Holland und dem Häuptling Ocko tom Brok.
In den name onss Heren. Amen. Wij Johan bij der genaden Goids palensgreve upten Rijn, hertoge in Beyeren, soon van Henegoven, v. Hollant, van Zeelant etc., ende wij Ocko to Broeck hovelinge tot Auric, Eemden etc., Sybet Edenze hovetlinge in Rustringe ende burgermeysters, rade ende gemene meente der stat van Grueningen, ende voirt die gemeyne ingesetene der landen Hunsingen, Fyfelingen, Langwolt, Fredewolt ende Hummerkerlant mit horen toebehoren, doen ende maken cond allen luden, die desen brieff sullen sien off horen lesen, dat wij mit wailbedachter voirsienicheit aengesien hebben die salicheit ende wailfaren, orber ende profijt die ons, onsen lande, luden ende ondersaten dair an gelegen is, dat die selve onse lande, lade ende ondersaten te rusten, te vreden ende tot eendrachtichen gebracht, gesett, gehouden ende beleydt worden, dairom wij hertog Johan voirscr. voir ons, onsen erven ende nacomelingen ende voir onsen steden, landen, luden ende ondersaten ende nameling voir onsen landen Oistergoo, Westergoo ende anders onsen landen an die Westerzijde der Lauwers gelegen in Vrieslant op die een sijde, ende wij Ocko ende Sybet hovetlinge voirgen., ende wij burgermeysters, raide ende gemeente der stat van Grueningen ende gemeyne ingeseten der lande voirscr. voir uns, onsen erven ende nacomelingen, onsen landen, luden ende ondersaten an die Oistzijde der Lauwers tot der Weser toe gelegen op die ander sijde, onderlingen ende mit mallicanderen overcomen, overdragen, verenicht ende oic gezuent sijn in alre manieren ende voegen als hier na bescreven volgt. In den eersten, dat wij hertoge Johan voirscr. mitten voirg. Ocko, Sybet ende gemeyne poirters[*] ende ingeseten der stat van Grueningen ende den landen voirscr. ende mit allen horen nacomelingen, landen, steden, luden, ondersaten, hulperen ende hulperhulperen, ende wij Ocko ende Sybet hovetlinge voirscr. ende gemeyn poirters ende ingeseten der stat van Grueningen ende landen voirscr. mitten hogeboren vurst, hertoge Johan voirscr., ende mit allen sinen nacomelingen, landen, steden, luden, ondersaten, hulperen ende hulperhulperen ende mit allen horen nacomelingen, eendrachtliken, minliken ende vruntliken samentlic ende mit mallicanderen verenicht, verzuent ende verlijet sijn, also dat wij noch onser geen van beyden sijden noch oic onse naeomelinge in noch tot genen tijden en willen noch en sullen oirloge vuren noch annemen in geenrewijs mit raide noch mit dade, noch laten bedriven, de en tegens den andern, dats te verstaen, wij Ocko ende Sybet ende gemeyn poirters ende ingeseten der stat ende lande voirg. in, ut, noch doir onsen landen ende heerlicheden over der Lauwers, ende wij hertoge Johan voirscr. in, ut, noch doir onsen landen, steden noch heerlicheden ende mit namen in, ut, noch doir onsen landen Oestergo ende Westergo, noch andern onsen landen an die Westzijde der Lauwers gelegen in Vrieslant; ende wairt sake, dat yemande des voirscr. hertogen Johans lande, steden, luden off ondersaten voirnompt in, ut off doir den landen an die Oistzijde der Lauwers totter Weser toe bescadichde off bescadigen woude, dat willen ende sullen wij Ocko, Sybet voirscr. ende gemeyn poirters ende ingeseten der stat ende landen voirn. ende onse nacomelingen keren, weren, ende wederstaen mit onsen live ende goedern na alle onsen machten, als ons te weten ende te kennen gegeven wordt, ende des gelijcx sullen wij hertog Johan voirscr. mit onsen steden, landen, luden ende ondersaten helpen, keren ende wederstaen, oft sake were, dat yemande der voirg. Ocko, Sybets, der stat van Grueningen ende der lande voirscr. ende horen nacomelingen, landen, steden, luden off ondersaten in, ut, off doir onsen landen Oestergo ende Westergo off anders onsen landen an die Westzijde der Lauwers in Vrieslant gelegen, bescadigen wilde; ende in deser zuenen sullen staen ende wesen alle die lande, eylande ende onlande omtrent tgemeyn Vrieslant gelegen tusschen die Weser ende t' Meersdiep, bij also dat die lande, eylande ende onlande an die Westzijde der Lauwers an den voirscr. hertoge Johan ende sinen nacomelingen bezuent wesen ende bliven sullen, dier wy Ocko, Sybet ende gemeyn poirters ende ingeseten der stat ende lande voirscr. noch onse nacomelingen ons voirtan niet onderwinden en sullen, ende dier lande, eylande ende onlande an die Oistzijde der Lauwers sullen bezuent wesen, an den voirscr. Ocko, Sybet ende der stat van Grueningen ende den landen voirgen. ende horen nacomelingen, also dat wij noch onse nacomelingen ons dier wederomme niet onderwinden en sullen. Item so sall die hogeboren vurst hertoge Johan voirscr. die voirscr. sine lande Oistergo, Westergo ende ander an die Westzijde der Lauwers in Vrieslant gelegen, moegen doen betymmeren, vestigen, besluten ende stercken tot sinen wille, te water ende te lande, mit sloten ende andern stucken, die selve sine lande dair mede te bedwingen ende in rusten ende onderdanicheyt te houden, sonder ons Ocko, Sybet off die poirters ende ingeseten der stat ende landen voirscr. des te onderwinden, off dair tegens te doen in enigerwijs. Item so sullen wij Ocko, Sybet ende gemeyn poirters ende ingeseten der stat van Grueningen ende landen voirscr. ende onse nacomelinge, den coopman veyligen overall in den landen an die Oistzijde der Lauwers, dier wij machtich sijn ende machtich sullen werden, beyde te water ende te lande na datum dis briefs voirtan voir alle inwoenres der selver landen, ende des gelijcx so sullen wij hertoge Johan voirscr. ende onse nacomelinge den coopman veyligen overall in onsen landen Oistergo, Westergo ende in andern onsen landen an die Westzijde der Lauwers in Vrieslant gelegen voir allen inwoenres der selver onser landen, utgesceyden wairt sake dat onse dyenres, soudenyers[*], vrunde off ondersaten van beyden sijden de en op ten andern yet geroeft, gescadicht off bedreven hadden die wijle ende binnen der tijt, dat die vrunde Ocko, Sybets ende der stat ende lande voirscr. bij ons hertoge Johan om deser eendrachticheyt ende zuene te maken ende te overdragen geweest hadden ende tot dat sij wederomme t'huys gecomen waren, ende oic hoir vrunde ende soudenyers, die van hoirre wegen ut waren, om te beschadigen onss hertoge Johans lande, lude ende ondersaten oic t'huys gecomen waren, dats te verstaen dat die voirscr. tijt niet langen duren en sal, dan tot sinte Michiels misse toe naestcomende sonder argelist, dat om alsulcx bedrijf ende schaden wille voir sinte Michiels misse voirscr. geschiet, dese tegenwoirdigen zuene ende overdracht niet gebroken noch vermeynet wesen en sall, mer vast, gans, stadich in hoirre machten bliven. Item so sullen wij van beyden sijden in den landen bij Westen ende bij Oisten der Lauwers tot op die Weser elc van ons in den sinen alle dieven, moirdeneren, kerckroveren ende breckeren, craemscumeren, [*] vrouwenscenderen ende straetroveren, sturen ende vervolgen, alsmen dat van rechtswegen sculdich in te doen, t'allen tijden, als dat geclaicht wordt. Item want die lande van Achtkerspel ende Oistbroecsaterslant[*] an die Westzijde. der Lauwers ende die van Langwolt ende Fredewolt an die Oistsijde der Lauwers an mallicanderen hier na gelant ende gelegen sijn ende dairom dicwijle mit mallicanderen kiven, so hebben wij van beiden sijden om die selve lande te bet in rusten ende in vreden te houden, samentlic geraemt ende overdragen; weret sake dat enich goet man geestlijc off wereltlic, hovetlinge off huysman, bij ongelucke tusschen den lande voirscr. doot geslagen worde, dien geestlike gehoirsam persoen off dien hoffman sal men betalen mit vierhundert scilde ende den huysman mit tweehondert scilde binnen den yersten jair ende dag, na dat die dootslach geschiet were, halff den heren ende half der pertyen t'gelt voirscr. te betalen, elken scilt voir dertich oude Vlaemsche gerekent; ende weret dat die handadige des niet te betalen en hadde, so sollen sesse sijnre naester magen, [*] den doden ende den rechter betalen in manieren als voirscr. is; behoudelic dat die mage voirscr. binnen eenre maent mitten handadigen den rechter ende clager te leveren sullen mogen betalen; ende en heeft die misdadige dair geen mage in den lande, ende hij een ingecomen man in, ende hij dan gegrepen wordt ende gevangen, so sal hij die misdaet beteren en voldoen mit sinen live; ende ontcoemt die misdadige ende loept hij wech, so sal men vervolgen alsmen misdadige sculdich is en pleecht te vervolgen. Item so sullen wij hertoge Johan ende wij Ocko, Sybet ende gemeyn poirters ende ingeseten der stat van Grueningen ende der lande voirscr. ende elc van ons in den sinen onsen vrunden, dyenren, soudenyers, ondersaten ende allen den genen, die van onserwegen den anderen van ons off sinen landen, steden off ondersaten voir desen tijt bescadicht hebben off van onserwegen ut mogen wesen, om schade te doen, t'stont also bevelen ende indien[*] hebben, dat sij in, ut, noch doir den onsen te water noch te lande op ten anderen van ons niet meer beschadigen en sullen, in enigerwijs; ende en wouden die gene die wij duslange oirloff gegeven hebben ut den onsen te roven onss begerens ende geboids dair aff niet gehoirsam mer overhorich wesen, ende elc van ons aleen him luden in den onsen niet wederstaen en mochten, so sullen wij elc den anderen, die des behoeff, ende tot sinen vermanen, dairin te hulpen ende te baten comen, die voirscr. rovers ymmer ut den lande to brengen. Item so sullen alle coeplude ut des voirg. hertogen Johans landen van Hollant ende van Zeelant altijt vry mogen varen ende keren in, ende doir onsen Ocko, Sybets ende der stat van Grueningen landen ende oic in, ende doir den landen voirscr. bij der Lauwers up ten ouden toll, sonder anders enigen toll off ander ongelt te betalen, ende die oude toll en sal men oic nergent verbogen, behoudelic in desen, dat die gemeyn ondersaten hertoge Johans voirscr. in sinen landen van Oistergo ende Westergo ende anderen sinen landen an die Westzijde der Lauwers in Vrieslant ende des gelijcs die gemeyn ondersaten Ocko, Sybets ende der stat van Grueningen ende der lande voirscr. van bij Oistzijde der Lauwers totter Weser toe, die een onder andern ende elc in des andern heerlicheden van ons te water ende te lande mit horen goeden ende copmanscappen[*] veylich sullen mogen comen, merren ende keren, copen ende vercopen sonder de en in des andern landen voirnompt enigen tolle off ongelt te geven in eniger manieren. Item wairt sake, dat enich coopman bruekich worde van lijve off van goede, dat soude die misdadige selve beteren mit sinen live ende goede, sonder yement anders lijf off goet dair om belast to worden in enigen manieren, utgesceyden die lande van Achtkerspel ende Oistbroecsaterslant an die Westzijde der Lauwers ende die van Langwolt ende Fredewolt an die Oistzijde der Lauwers, dat men dair tot sulken rechte staen sal als voirscr. is. Item gevielt, dat God verbieden moet, dat enich schip off goet den enen van ons off sinen ondersaten toe behoerende in den gaten, havenen, heerlicheden off dyepen den anderen van ons toebehorende verloren off verdurven worden, so wes goede dair aff gevist off weder gecregen ende aldair te lande gebracht worden, dair soud men den genen, die den schade geleden hadde, aff voldoen an beyden sijden na custumen ende ouden haircomen der landen voirscr. an die Oistzijde der Lauwers in Vrieslant gelegen. Item alle saken die voirtijts geschiet ende gevallen sijn rorende van Eden Wimeken vangenisse ende scattinge tot Staveren bij hertoge Willems tijden saliger gedachten, onss hertogen Johans broeder, bij sine bailyn tot Staveren op die tijt ende anderen sine dyenres, ende sulken schaden als van Eden voirscr. ende Sybet synen soen den ondersaten[*] des hogeboren vursts[*] hertogen Johanns van Beyeren dair om gedaen ende geschiet sijn, so sollen alle die schaden an beyden sijden altijt hier na gelegert, onbeclaicht ende onverrecht bliven sonder yement den andern dair am tot eniger tijt hier na te belasten off te beschadigen ende dair aff wael verlyet bliven ende vrunde in alre formen, als wij Ocko tho Broeck, Sybet, die stat van Grueningen ende landen voirnompt. Item alle lande die gelegen sijn an die Westzijde der Lauwers in Vrieslant, off die lude dair binnen, die ons, hertog Johan voirscr., noch niet gehult en hebben, die en sullen van onsen wegen niet belast noch beswaert worden, om eniger stucken wille, voir datum dis briefs geschiet, also verre sij ons huldinge doen tusschen dit ende sinte Michiels dach naest comende, ende na der huldinge sullen sij gebruken mogen alsulke banlvesten ende vryheden, als wij onsen landen van Oistergo ende Westergo gegeven hebben, utgesceyden dat onse lande van Achtkerspel ende Oistbroecsaterslant tot sulken[*] rechten staen sullen, als dair aff verclairt is. Item want wij hertoge Johan voirscr. in voirverden staen ende gestanden hebben eer dese overdracht gemaict was, mit ten genen, die die van Grueningen gevangen hebben, so sullen wij ongehouden sijn, die gevangen van hoirre vangenisse lasteloes quijt te maken, mer wij sullen ende willen ons dair gunstelic ende truwelic in bewijsen, dat die ses personen van Grueningen, die tot Sloeten gevangen sijn geweest van hoirre vangenisse quijt werden gesondts lijfs, tot horen minsten last, ende ymmer dat sij tot Sloeten gevangen bliven sonder ergent anders gevoert off gesloet te wesen ter tijt toe, dat sij quijt sullen konnen gewerden, ende oic dat sij onbelast van hoirre gesonden wesen sullen van overhalen, van opslaen off anders te pinen. Item so sullen alle die ballinge[*] van Grueningen, die den voirscr. hertoge Johan gehuldt hebben mit uns Ocko, Sybet ende stat van Grueningen ende gemeyn poirters ende ingeseten der selver stat ende landen voirscr. alinge gezuent wesen op hoir goede, en dier gebruken na Bamisse[*] naestcomende, als sij die das vinden sullen, bij also, dat men der ballinge huysinge voirscr. hier en binnen niet breken noch verderven en sal, behoudelic, dat sij, noch nyemant van him luden, der stat van Grueningen nader cumen en sullen, dan also verre, als des voirscr. hertogen Johans palen strecken an die Westzijde der Lauwers; ende wairt sake dat sij der stat van Grueningen in off doir andern landen nader quamen dan vier milen, het wair mit vergaderinge, off yemant van him alleen ende him dan misdaen worde an live off an goede, so en soude vrede noch zuen an den genen die dat deden dair mede gebroken wesen; ende weret sake dat sij die zuen verbraken ende dair tegens deden ende der voirgen. Ocko, Sybet ende der stat van Grueningen vrunden in off ut onss hertogen Johans landen misdeden off sehadichten an horen live off goede ende die voirscr. Ocko, Sybet ende stat van Grueningen den genen, die dat daden, dan hoirre goeden ontweldichden ende ton bruyck makeden, dair en souden oic vrede, zuen noch vruntscap mede gebroken sijn. Item so sullen die ballinge, die verdreven off utgelopen sijn ut Hunsigerlande, ut Fyfelinge, Hummerkerlant, Langwolt ende Fredewolt weder op hoir goede comen wesen ende dier gebruken na Bamisse naestcomende, als sij die nu vinden sullen sonder argelist; item so sullen die gene, die ballinge off gelopen sijn ut Ocko lande voirscr. ende ons hertoge Johan gehuldt hebben, hoir goede weder hebben ende gebruken, gelijc die ballinge van Grueningen, als voirscr. staet, ende en sullen des voirg. Ocko lande niet nader comen, dan die ballinge van Grueningen der stat von Grueningen comen en sullen, utgenomen Eemden mit sinen toebehoren, dat die bij Ocko voirscr. ende sine nacomelingen bliven sullen. Item alle verschenen gelt, dat sal men op beyden sijden betalen gelijc dat geloeft ende bevoirwet is. Item wairt sake dat yemant van den ballingen voirscr. die den voirser. hertoge Johan op ten datum van desen overdrachte niet gehuldt en hadde ende dair na huldinge dede off bode te doen, dien en soude dese zuen ende overdracht met[*] de stade comen. Voirtmer wairt sake, dat wij hertoge Johan, Ocko, Sybet die stat van Grueningen ende lande voirscr. enige last kregen van luden die onse lande voirg. beschadigen off oic boven deser zuen doen wouden ende wij onse vrunde in des anderen landen baden, om ons te hulpe te comen, dair mogen wij de en den anderen truweliken in behulpich ende bijstandich wesen, dair dat onse, heerlicheit noch onse geens lande tegens en draegt noch te hinder en coemt. Ende om dat wij hertoge Johan voirscr. voir ons ende onsen nacomelingen, ende wij Ocko tho Broeck, Sybet Edenze ende burgermeysters, raide ende gemeyn meente der stat van Grueningen vorgen. voir ons, onsen erven ende nacomelingen ende voir Vock Ukama hovetlinge tho Lere, Haro ende Ymele broederen hovelinge ihn Lerlette ende tho Gremersom, Wybette tho Eselinge, [*] die lande Fyfelinge, Hunsingen, Langwolt, Fredewolt ende Hummerkerlant, dier wy ans samentlic machtigen in denen saken dese zuene, overdrachte ende verlijkinge gans, stade ende onverbrueclic geloift hebben ende geloven in goeden truwen to houden ende van den onsen te doen houden tot ewigen dage, so hebben wij des t' oirconde, dats te weten wij hertoge Johan, Ocko ende Sybet voirn. onse segelen, ende wij burgermeysters, raden ende gemeyn meente ende poirters der stat van Grueningen voirscr. der selver onser stat segel an desen brieff doen hangen; die gegeven werdt in der stede van den Briele op sinte Gillijs dach den yersten dach van Septembri int jair onss Heren dusent vierhundert een ende twintich.
