| Nummer:ogd0262 | Datum:6 okt. 1318 | Overlevering:Editie | Vindplaats:Oorkondenboek Groningen en Drenthe, nr. 262 |
Frederik, bisschop van Utrecht, geeft voorschriften aangaande de overgang van de begijnen tot de derde Franciscaner orde.
Fredericus, Dei gratia episcopus Trajectensis, universis provisoribus et decanis ac eccle-siarum rectoribus, presbiteris, vicariis, capellanis
et clericis nostre civitatis et dyocesis, ad quos presentes
litere pervenerint, salutem in Domino sempiternam. Cum post reprobationem status beghinarum per dominum Clementem, papam quintum, factam quidam
gardyani et fratres ordinis Minorum quasdam de dictarum beghinarum
consortio, quas ipsi sorores tertii ordinis, per beatum Franciscum instituti et per sedem apostolicam approbati nec per constitutionem aliquam
revocati, nominaverant, nisi fuerint et nitantur in pristinis statu et habitu confovere, et ex hiis per nostram civitatem et dyocesim tam in
clero quam in populo magnus sit error, non sine confusione gravi et scandalo suscitatus, maxime quia inter hujusmodi beghinas et sorores nec in
statu nec in habitu umquam ulla hactenus differentia apparebat. Volentes itaque, ut tenemur, viis et modis congruis errorem sedare hujusmodi et
scandalum removere, examinatis privilegiis apostolicis super approbatione dicti ordinis impetratis, ita duximus ordinandum, vobis et cuilibet
vestrum precipiendo firmiter et mandando, quatenus adhuc sicut prius statum beghynarum .pro reprobato habentes, vos, beghynas, statum hujusmodi
sectantes et quoslibet eas in hoc foventes tamquam proinde excommunicatos ipso facto sententia canonis evitetis et precipiatis ab omnibus arcius
evitari, illas vero sorores, si que sint, quas juxta infrascriptos modum et formam hunc ordinem ingredi volentes examinandi, examinatas
recipiendi et induendi et per indutas professionem faciendi ac per professas statum, habitum et regulam ordinis observandi sciveritis vel
inveneritis vere esse vel fuisse de ordine memorato, vos humiliter toleretis et ipsas ac quoslibet easdem in statu hujusmodi ordinis foventes
pro non ligatis aliqua ob hoc sententia habeatis et haberi publice nuncietis. Verum ut inter beghynas et hujusmodi sorores discretionem
habeatis, nos aliqua pro informatione vestra, ex supradictis privilegiis summarie extracta, duximus presentibus inserenda, videlicet quod
fratres et sorores, hunc ordinem ingredi volentes, examinari debebunt per ministros stricte de fide Catholica et obedientia circa Romanam
ecclesiam. Officia quoque, status et condiciones eorum sunt sollerter exploranda et omnia regule ordinis singula ipsis exponenda, precipue
alienorum restitutio. Quibus premissis, si hec eis placuerint, indui juxta sequentem modum possunt et satisfacient de alienis in parata pecunia
vel per pignorum cautionem seque proximis reconsiliabunt. Quo facto post unius anni spacium, si videbuntur ydonei, recipi possunt hoc modo, quod
promittant se divina precepta omnia servaturos ac satisfacturos de transgressionibus, quas commiserunt contra hunc vivendi modum, que quidem
promissio erit in scriptis per manum publicam redigenda. Alio autem modo nullus recipietur a ministris, nisi condiciones et instantia persone
diligenter discussis eis aliter videatur, sicque dicto modo recepti ad suam non redibunt sed transire poterunt ad religionem aliam approbatam.
Item mulieres maritate non possunt hunc ordinem ingredi nisi de maritorum suorum licentia et consensu. Habitus autem ordinis talis erit,
videlicet quod sorores induentur clamide, quam intelligimus juxta modum clamidis, qua Minores Fratres desuper uti solent, de humili panno
inprecio et colore non prorsus albo vel nigro cum pellicione et tunica de eodem vel saltem cum clamide, gwernellum seu placentinum albi vel
nigri coloris aut palludellum amplum de canopo sive linno, absque crispatura ulla consutum. Ligaturis sericis non utentur. Pelles duntaxat
agninas, bursas et corrigias de corio absque serico et non alias deportabunt, vitando cunctas seculi vanitates. Ab esu carnium secunda, quarta
et sexta feria atque sabbato abstinebunt universe, nisi infirmitatis vel debilitatis instantia aliud suadeat, minutis vero carnes per triduum
dari possunt. Item non subtrahentur carnes in itinere constitutis. Diebus autem aliis, quibus jejunium non servatur, ovis et caseo possunt uti.
Prandio et cena de die exceptis languidis viatoribus et infirmis contente erunt. Qualibet sexta feria necnon die natalis Domini et similiter a
festo Omnium Sanctorum usque Pascha quarta et sexta feria jejunabunt, nisi infirmitate vel alia causa legitima excusentur, alia nihilominus
jejunia ab ecclesia vel aliis ordinariis instituta servature. Item in quadragesimam sancti Martyni usque natale Domini et a Dominica
Quadragesima usque Pascha exceptis diebus Dominicis, nisi infirmitas vel necessitas aliud suadeat, jejunabunt. Item ter in anno, videlicet
Natali, Resurrectione et Penthecoste, confitebuntur peccata sua et recipient eucharistie sacramentum se reconsiliando proximis et restituendo
aliena. In quadragesima sancti Martyni et etiam majorum ecclesias, in quarum parrochiis habitant, matutinalibus horis adibunt, nisi de hac causa
rationabiliter excusentur. Item infra tres menses inmediate post earum ingressum testamenta condent et de bonis suis disponent. Item si contra
jus vel privilegia earum vexentur, ministri recurrent ad dyocesanum aut alios locorum ordinarios, juxta eorum ordinationem et consilium
processuri, ipseque sorores in suis litigiis coram illo stabunt juri, apud quem residet potestas judicandi. Item sunt saltem semel in anno
visitande. Insuper circa humilitatem panni et pelliciones sororum ad tempus et in abstinentiis, jejuniis et austeritatibus aliis ex causa
legitima, cum expedire viderint, poterunt ordinarii locorum vel visitator cum fratribus et sororibus dicti tertii ordinis dispensare, prout hec
et diversa alia de regula ejusdem ordinis, que ad presens causa brevitatis omittimus, vidimus in privilegio domini Nycholai, pape quarti,
plenius contineri, super quibus, si opus fuerit, ad ipsum privilegium recurratur. Ceterum virtute privilegii domini Bonifacii, pape octavi,
possunt ipsi fratres et sorores a fratribus ordinis Minorum eucharistie percipere sacramentum preterquam in festo Pasche, in quo pro divinis
audiendis et eodem sacramento recipiendo suas parrochyales ecclesias visitabunt, earumdem ecclesiarum juribus semper salvis, prout hec similiter
inter alia in eodem domini Bonifacii privilegio vidimus contineri. Quocirca nos universes et singulos propensius exhortamur vobis nihilominus
precipiendo firmiter et districte, quatenus circa beghinas et eas foventes, constitutionem Clementinam firmiter observantes, cum hujus tertii
ordinis fratribus et sororibus et eas foventibus, semotis contentionibus et contendendi occasionibus ac quibuslibet aliis materiam scandali
prodentibus , studeatis inviolabiliter pacem et concordiam observare ad nos, si quid forte, quod absit, inter vos et ipsos aut eos foventes
questionis emerserit, pro justicia recurrendo. Volumus denique, quod constitutionem Clementinam supradictam de beghinis editam ad fratres et
sorores dicti tertii ordinis ullatenus extendatis, donec super premissis a sede apostolica fortassis declaratione aliqua emanante aliud a nobis
receperitis in mandatis. Datum Trajecti anno Domini MCCCXVIII feria sexta proxima post Remigii epyscopi et confessoris .
et clericis nostre civitatis et dyocesis, ad quos presentes
litere pervenerint, salutem in Domino sempiternam. Cum post reprobationem status beghinarum per dominum Clementem, papam quintum, factam quidam
gardyani et fratres ordinis Minorum quasdam de dictarum beghinarum
consortio, quas ipsi sorores tertii ordinis, per beatum Franciscum instituti et per sedem apostolicam approbati nec per constitutionem aliquam
revocati, nominaverant, nisi fuerint et nitantur in pristinis statu et habitu confovere, et ex hiis per nostram civitatem et dyocesim tam in
clero quam in populo magnus sit error, non sine confusione gravi et scandalo suscitatus, maxime quia inter hujusmodi beghinas et sorores nec in
statu nec in habitu umquam ulla hactenus differentia apparebat. Volentes itaque, ut tenemur, viis et modis congruis errorem sedare hujusmodi et
scandalum removere, examinatis privilegiis apostolicis super approbatione dicti ordinis impetratis, ita duximus ordinandum, vobis et cuilibet
vestrum precipiendo firmiter et mandando, quatenus adhuc sicut prius statum beghynarum .pro reprobato habentes, vos, beghynas, statum hujusmodi
sectantes et quoslibet eas in hoc foventes tamquam proinde excommunicatos ipso facto sententia canonis evitetis et precipiatis ab omnibus arcius
evitari, illas vero sorores, si que sint, quas juxta infrascriptos modum et formam hunc ordinem ingredi volentes examinandi, examinatas
recipiendi et induendi et per indutas professionem faciendi ac per professas statum, habitum et regulam ordinis observandi sciveritis vel
inveneritis vere esse vel fuisse de ordine memorato, vos humiliter toleretis et ipsas ac quoslibet easdem in statu hujusmodi ordinis foventes
pro non ligatis aliqua ob hoc sententia habeatis et haberi publice nuncietis. Verum ut inter beghynas et hujusmodi sorores discretionem
habeatis, nos aliqua pro informatione vestra, ex supradictis privilegiis summarie extracta, duximus presentibus inserenda, videlicet quod
fratres et sorores, hunc ordinem ingredi volentes, examinari debebunt per ministros stricte de fide Catholica et obedientia circa Romanam
ecclesiam. Officia quoque, status et condiciones eorum sunt sollerter exploranda et omnia regule ordinis singula ipsis exponenda, precipue
alienorum restitutio. Quibus premissis, si hec eis placuerint, indui juxta sequentem modum possunt et satisfacient de alienis in parata pecunia
vel per pignorum cautionem seque proximis reconsiliabunt. Quo facto post unius anni spacium, si videbuntur ydonei, recipi possunt hoc modo, quod
promittant se divina precepta omnia servaturos ac satisfacturos de transgressionibus, quas commiserunt contra hunc vivendi modum, que quidem
promissio erit in scriptis per manum publicam redigenda. Alio autem modo nullus recipietur a ministris, nisi condiciones et instantia persone
diligenter discussis eis aliter videatur, sicque dicto modo recepti ad suam non redibunt sed transire poterunt ad religionem aliam approbatam.
Item mulieres maritate non possunt hunc ordinem ingredi nisi de maritorum suorum licentia et consensu. Habitus autem ordinis talis erit,
videlicet quod sorores induentur clamide, quam intelligimus juxta modum clamidis, qua Minores Fratres desuper uti solent, de humili panno
inprecio et colore non prorsus albo vel nigro cum pellicione et tunica de eodem vel saltem cum clamide, gwernellum seu placentinum albi vel
nigri coloris aut palludellum amplum de canopo sive linno, absque crispatura ulla consutum. Ligaturis sericis non utentur. Pelles duntaxat
agninas, bursas et corrigias de corio absque serico et non alias deportabunt, vitando cunctas seculi vanitates. Ab esu carnium secunda, quarta
et sexta feria atque sabbato abstinebunt universe, nisi infirmitatis vel debilitatis instantia aliud suadeat, minutis vero carnes per triduum
dari possunt. Item non subtrahentur carnes in itinere constitutis. Diebus autem aliis, quibus jejunium non servatur, ovis et caseo possunt uti.
Prandio et cena de die exceptis languidis viatoribus et infirmis contente erunt. Qualibet sexta feria necnon die natalis Domini et similiter a
festo Omnium Sanctorum usque Pascha quarta et sexta feria jejunabunt, nisi infirmitate vel alia causa legitima excusentur, alia nihilominus
jejunia ab ecclesia vel aliis ordinariis instituta servature. Item in quadragesimam sancti Martyni usque natale Domini et a Dominica
Quadragesima usque Pascha exceptis diebus Dominicis, nisi infirmitas vel necessitas aliud suadeat, jejunabunt. Item ter in anno, videlicet
Natali, Resurrectione et Penthecoste, confitebuntur peccata sua et recipient eucharistie sacramentum se reconsiliando proximis et restituendo
aliena. In quadragesima sancti Martyni et etiam majorum ecclesias, in quarum parrochiis habitant, matutinalibus horis adibunt, nisi de hac causa
rationabiliter excusentur. Item infra tres menses inmediate post earum ingressum testamenta condent et de bonis suis disponent. Item si contra
jus vel privilegia earum vexentur, ministri recurrent ad dyocesanum aut alios locorum ordinarios, juxta eorum ordinationem et consilium
processuri, ipseque sorores in suis litigiis coram illo stabunt juri, apud quem residet potestas judicandi. Item sunt saltem semel in anno
visitande. Insuper circa humilitatem panni et pelliciones sororum ad tempus et in abstinentiis, jejuniis et austeritatibus aliis ex causa
legitima, cum expedire viderint, poterunt ordinarii locorum vel visitator cum fratribus et sororibus dicti tertii ordinis dispensare, prout hec
et diversa alia de regula ejusdem ordinis, que ad presens causa brevitatis omittimus, vidimus in privilegio domini Nycholai, pape quarti,
plenius contineri, super quibus, si opus fuerit, ad ipsum privilegium recurratur. Ceterum virtute privilegii domini Bonifacii, pape octavi,
possunt ipsi fratres et sorores a fratribus ordinis Minorum eucharistie percipere sacramentum preterquam in festo Pasche, in quo pro divinis
audiendis et eodem sacramento recipiendo suas parrochyales ecclesias visitabunt, earumdem ecclesiarum juribus semper salvis, prout hec similiter
inter alia in eodem domini Bonifacii privilegio vidimus contineri. Quocirca nos universes et singulos propensius exhortamur vobis nihilominus
precipiendo firmiter et districte, quatenus circa beghinas et eas foventes, constitutionem Clementinam firmiter observantes, cum hujus tertii
ordinis fratribus et sororibus et eas foventibus, semotis contentionibus et contendendi occasionibus ac quibuslibet aliis materiam scandali
prodentibus , studeatis inviolabiliter pacem et concordiam observare ad nos, si quid forte, quod absit, inter vos et ipsos aut eos foventes
questionis emerserit, pro justicia recurrendo. Volumus denique, quod constitutionem Clementinam supradictam de beghinis editam ad fratres et
sorores dicti tertii ordinis ullatenus extendatis, donec super premissis a sede apostolica fortassis declaratione aliqua emanante aliud a nobis
receperitis in mandatis. Datum Trajecti anno Domini MCCCXVIII feria sexta proxima post Remigii epyscopi et confessoris .
x
| Fonds | Oorkondenboek Groningen en Drenthe |
|---|---|
| Nr | 262 |
| Olim | Naar het origineel in het rijksarchief te Groningen (Reg. 1318, no. 3), hoog 19, breed 28 cm. Ook gedrukt bij Driessen, blz. 596. |
| Jaar | 1318 |
| Datumcode | VpRemigi |
x
| Commentaar | Aan het stuk hangt het zegel van den bisschop, waarvan nog overgebleven is een driehoekig schild met kruis. |
|---|