| Nummer:kla0005 | Datum:26 aug. 1238 | Overlevering:Vidimus | Vindplaats:Kloosterarch., inv.nr. 239, reg. 5 |
Paus Gregorius IX spoort alle kerkelijke prelaten aan acht te slaan op de privileges verleend aan de johannieterorde.
Gregorius episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus
archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, archidyaconis, archipresbiteris et aliis ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem. Cum dilectis filiis fratribus
domus hospitalis Jerosolimitane fuerit a predecessoribus nostris indultum et a nobis postmodum confirmatum, ut semel in anno recipiantur in ecclesiis ad elemosinas colligendas, quidam vestrum, avaricie ardore succensi,
confratrias suas confratriis illorum eadem die in ipsorum adventu preponunt et sic fratres ipsi confusi aut nichil exinde aut modicum consequuntur. Quia igitur hoc indecens est et in contemptum Dei et ecclesie
Romane redundat, predecessorum nostrorum vestigiis inherentes universitati vestre per apostolica scripta precipienda mandamus quatinus, cum fratres ipsi ad loca vestra pro elemosinis accesserint colligendis, benigne recipientur
et honeste tractantes eosdem ipsos in ecclesiis vestris ammonere populum et elemosinas libere querere permittatur, confratrias vestras, quas facere potestis cotidie, confratriis ipsorum, que semel in anno fiunt, nullatenus
preponentur, ne occasione illarum elemosine pauperum Christi depereant et impediantur opera pietatis. Sane quoniam de nostris predecessoribus est statutum et innovatum a nobis, ut nemo excommunicet fratres ipsos
vel eorum oratoria interdicat sine mandato sedis apostolice speciali, presentium vobis auctoritate precipimus, ut ipsos excitare aut eorum ecclesias interdicere nullatenus presumatis. De parrochianis autem vestris, qui
domos eorum invadunt per violentiam vel infringunt aut indebitis molestiis opprimunt fratres ipsos et tam deposita quam res diripiunt eorundem, cum exinde querimoniam deposuerint
coram vobis, tam districtam eis justitiam faciatis et ita eorum jura defendere ac manutenere curetis, quod ipsi ad nos pro defectu justitie sepe recurrere non cogantur sed nos sollicitudinem nostram
et obedientiam debeamus merito commendare; vos qui beneficiorum, que in sancta domo ilia fiunt, participes existatis, preterea liberas absolutas personas, que se domui eorum insanitate vel infirmitate reddi-
derint, libere ac sine molestia recipi permittatis ab eis, nee ipsos super hoc temptetis aliquatenus impedire. Illud autem non mediocriter movet nos nee modicum ecclesiastice derogat
honestati, quod quidam vestrum contra institutionem sanctorum patrum. in Turonensi concilio editam, fratrum ipsorum corpora, cum decedunt, nolunt sine pretio sepelire. Unde quia tarn prava exactio et iniquae non
est aliquatenus tolleranda, in obedientie vobis virtute precipimus, ut nullo modo a fratribus ipsis vel aliis pro sepultura quicquam exigere vel accipere nisi quod spontanea decedentium liberalitas vel parentum
devotio vobis contulerit attemptetis, sed absque ullo pretio sepeliantur corpora mortuorum, et si quis hoc ulterius attemptaverit, taliter animadvertatis in eum, quod amplius similia non presumat. Ad
hec presentium vobis auctoritate precipimus, ne ab eis contra tenorem privilegiorum apostolice sedis de nutrimentis animalium suorum sive de ipsis animalibus decimas exigere presumatis. Cum autem oratoria
vel cimiteria, secundum quod eis est beneficio privilegiorum ecclesie Romane concessum, duxerint construenda, vos fratres archiepiscopi et episcopi eis pro se ac familia sua tantum oratoria dedicare ac cimiteria
benedicere procuretis, nec aliquis vestrum contra tenorem privilegiorum ipsorum id impedire audeat aliquatenus vel turbare. De cetero quoque fratres hospitalis in vestris episcopatibus constitutos, qui crucem
et suum habitum deponentes per illecebras seculi et vitiorum obrupta vagantur et illos etiam, qui prioribus suis contumaces et rebelles existant et balivas detinent contra voluntates ipsorum,
moneatis instanter et pro vestri officii debito compellatis, ut habitum depositum resumentes in obedientia prelatorum suorum devote ac humiliter perseverent et ballyvas sive alia officia per violentiam
nullomodo detinere presumant. Ouicunque autem mandatorum vestrorum exstiterint contemptores, excommunicationis eos sententia percellatis, quam faciatis usque ad satisfactionem
condignam inviolabiliter observari. Preterea quicunque de facultatibus sibi collatis adeo fratribus hospitalis subvenerint antedictis et in tam sancta fraternitate statuerint se collegas, eisque
benificia persolverint annuatim, eis, de beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi, septimam partem injuncte penitentie relaxamus. Apostolica quoque auctoritate ob reverentiam ipsius venerabilis
domus statuimus in hiis, qui eorum fraternitatem assumpserint, si forsan ecclesie, ad quas pertinent, a diurnis officiis fuerint interdicte, ipsosque mori contigerit, sepultura ecclesiastica non negetur,
nisi publici usurarii aut excitati vel nominatim fuerint interdict!. Volumus autem, ut liceat eis confratres suos, quos ecclesiarum prelati apud ecclesias suas malitiose non permiserunt sepeliri, nisi
excitati vel nominatim fuerint interdict! aut etiam publice usurarii, ad ecclesias hospitalis cumulandos deferre et oblationes tam pro eis quam pro aliis, qui in eorum cimiteriis requiescunt, exhibitas
sine alieni juris prejudicio retinere, hoc etiam addito, ut receptores fraternitatis ejusdem sen etiam collectarum salvo jure dominorum suorum sub beati Petri et nostra protectione consistant. Adicimus insuper, ut si qui
eorundem fratrum, qui ad easdem fraternitates missi fuerint, vel collectas in quamlibet civitatem, castellum vel vicum advenerint, si forte locus ipse a diurnis officiis fuerit interdictus, in eorum jocundo
adventu semel aperiantur ecclesie annuatim et excitatis et nominatim interdictis erectis diurna ibi officia celebrentur salva in omnibus supradictis declaratione concilii generalis ad majorem quoque vestre mer-
cedis cumulum. Nichilominus vobis mandando precipimus, quatinus hanc nostram constitutionem per perrochias vestras nuntiari ipsis litteris faciatis. Mandamus etiam, ut si qui de clericis ecclesiarum vestrarum prefati
hospitalis fratribus cum licentia prelati et capittuli sui sponte ac gratis per annum vel byennium decreverint deservire, nequaquam impediantur et interim sua beneficia non
amittant. Datum Anagine VII Kalendas Semptenbris, pontificatus nostri anno duodecimo.
archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, archidyaconis, archipresbiteris et aliis ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem. Cum dilectis filiis fratribus
domus hospitalis Jerosolimitane fuerit a predecessoribus nostris indultum et a nobis postmodum confirmatum, ut semel in anno recipiantur in ecclesiis ad elemosinas colligendas, quidam vestrum, avaricie ardore succensi,
confratrias suas confratriis illorum eadem die in ipsorum adventu preponunt et sic fratres ipsi confusi aut nichil exinde aut modicum consequuntur. Quia igitur hoc indecens est et in contemptum Dei et ecclesie
Romane redundat, predecessorum nostrorum vestigiis inherentes universitati vestre per apostolica scripta precipienda mandamus quatinus, cum fratres ipsi ad loca vestra pro elemosinis accesserint colligendis, benigne recipientur
et honeste tractantes eosdem ipsos in ecclesiis vestris ammonere populum et elemosinas libere querere permittatur, confratrias vestras, quas facere potestis cotidie, confratriis ipsorum, que semel in anno fiunt, nullatenus
preponentur, ne occasione illarum elemosine pauperum Christi depereant et impediantur opera pietatis. Sane quoniam de nostris predecessoribus est statutum et innovatum a nobis, ut nemo excommunicet fratres ipsos
vel eorum oratoria interdicat sine mandato sedis apostolice speciali, presentium vobis auctoritate precipimus, ut ipsos excitare aut eorum ecclesias interdicere nullatenus presumatis. De parrochianis autem vestris, qui
domos eorum invadunt per violentiam vel infringunt aut indebitis molestiis opprimunt fratres ipsos et tam deposita quam res diripiunt eorundem, cum exinde querimoniam deposuerint
coram vobis, tam districtam eis justitiam faciatis et ita eorum jura defendere ac manutenere curetis, quod ipsi ad nos pro defectu justitie sepe recurrere non cogantur sed nos sollicitudinem nostram
et obedientiam debeamus merito commendare; vos qui beneficiorum, que in sancta domo ilia fiunt, participes existatis, preterea liberas absolutas personas, que se domui eorum insanitate vel infirmitate reddi-
derint, libere ac sine molestia recipi permittatis ab eis, nee ipsos super hoc temptetis aliquatenus impedire. Illud autem non mediocriter movet nos nee modicum ecclesiastice derogat
honestati, quod quidam vestrum contra institutionem sanctorum patrum. in Turonensi concilio editam, fratrum ipsorum corpora, cum decedunt, nolunt sine pretio sepelire. Unde quia tarn prava exactio et iniquae non
est aliquatenus tolleranda, in obedientie vobis virtute precipimus, ut nullo modo a fratribus ipsis vel aliis pro sepultura quicquam exigere vel accipere nisi quod spontanea decedentium liberalitas vel parentum
devotio vobis contulerit attemptetis, sed absque ullo pretio sepeliantur corpora mortuorum, et si quis hoc ulterius attemptaverit, taliter animadvertatis in eum, quod amplius similia non presumat. Ad
hec presentium vobis auctoritate precipimus, ne ab eis contra tenorem privilegiorum apostolice sedis de nutrimentis animalium suorum sive de ipsis animalibus decimas exigere presumatis. Cum autem oratoria
vel cimiteria, secundum quod eis est beneficio privilegiorum ecclesie Romane concessum, duxerint construenda, vos fratres archiepiscopi et episcopi eis pro se ac familia sua tantum oratoria dedicare ac cimiteria
benedicere procuretis, nec aliquis vestrum contra tenorem privilegiorum ipsorum id impedire audeat aliquatenus vel turbare. De cetero quoque fratres hospitalis in vestris episcopatibus constitutos, qui crucem
et suum habitum deponentes per illecebras seculi et vitiorum obrupta vagantur et illos etiam, qui prioribus suis contumaces et rebelles existant et balivas detinent contra voluntates ipsorum,
moneatis instanter et pro vestri officii debito compellatis, ut habitum depositum resumentes in obedientia prelatorum suorum devote ac humiliter perseverent et ballyvas sive alia officia per violentiam
nullomodo detinere presumant. Ouicunque autem mandatorum vestrorum exstiterint contemptores, excommunicationis eos sententia percellatis, quam faciatis usque ad satisfactionem
condignam inviolabiliter observari. Preterea quicunque de facultatibus sibi collatis adeo fratribus hospitalis subvenerint antedictis et in tam sancta fraternitate statuerint se collegas, eisque
benificia persolverint annuatim, eis, de beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi, septimam partem injuncte penitentie relaxamus. Apostolica quoque auctoritate ob reverentiam ipsius venerabilis
domus statuimus in hiis, qui eorum fraternitatem assumpserint, si forsan ecclesie, ad quas pertinent, a diurnis officiis fuerint interdicte, ipsosque mori contigerit, sepultura ecclesiastica non negetur,
nisi publici usurarii aut excitati vel nominatim fuerint interdict!. Volumus autem, ut liceat eis confratres suos, quos ecclesiarum prelati apud ecclesias suas malitiose non permiserunt sepeliri, nisi
excitati vel nominatim fuerint interdict! aut etiam publice usurarii, ad ecclesias hospitalis cumulandos deferre et oblationes tam pro eis quam pro aliis, qui in eorum cimiteriis requiescunt, exhibitas
sine alieni juris prejudicio retinere, hoc etiam addito, ut receptores fraternitatis ejusdem sen etiam collectarum salvo jure dominorum suorum sub beati Petri et nostra protectione consistant. Adicimus insuper, ut si qui
eorundem fratrum, qui ad easdem fraternitates missi fuerint, vel collectas in quamlibet civitatem, castellum vel vicum advenerint, si forte locus ipse a diurnis officiis fuerit interdictus, in eorum jocundo
adventu semel aperiantur ecclesie annuatim et excitatis et nominatim interdictis erectis diurna ibi officia celebrentur salva in omnibus supradictis declaratione concilii generalis ad majorem quoque vestre mer-
cedis cumulum. Nichilominus vobis mandando precipimus, quatinus hanc nostram constitutionem per perrochias vestras nuntiari ipsis litteris faciatis. Mandamus etiam, ut si qui de clericis ecclesiarum vestrarum prefati
hospitalis fratribus cum licentia prelati et capittuli sui sponte ac gratis per annum vel byennium decreverint deservire, nequaquam impediantur et interim sua beneficia non
amittant. Datum Anagine VII Kalendas Semptenbris, pontificatus nostri anno duodecimo.
x
| Archief | Groninger Archieven |
|---|---|
| Fonds | Kloosterarch. |
| Toegangsnummer | 172 |
| Inventarisnr. | 239 |
| Regestnr. | 5 |
| Olim | Arch. Klooster Wijtwerd, inv.nr. 2, reg. 1. Reg. Feith 1239.1. |
| Jaar | 1238 |
| Datumcode | 7KalSep |
x
| Afbeelding 1 | |
|---|---|
| Negatief | 103-B-4 |
| Commentaar | links |
| Afbeelding 2 | |
| Negatief | 103-B-6 |
| Commentaar | rechts |